جامع‏‌نويسان پيش از كليني - صفحه 35

امام حسن عليه السلام نيز در روز ساباط (جنگ معاويه با امام حسن عليه السلام ) به منزل وى پناه برد . ۱
ثقفى ، ابتدا در كوفه زندگى مى كرد و زيدى مذهب بود ؛ امّا بعدها به مذهب اماميه گرويد و به اصفهان مهاجرت كرد . درباره سبب هجرت او به اصفهان گفته اند كه برخى از دانشمندان كوفه ، كتاب المعرفة او را كه در مناقب اهل بيت و مثالب دشمنان ايشان نگاشته بود ، خلاف تقيّه دانستند و او سوگند ياد كرد كه اين كتاب را در اصفهان ـ كه دورترين شهر از عقايد شيعه است ـ ، منتشر نمايد . ۲ از اين رو ، وى كوفه را ترك كرد و به قصد نشر و ترويج آراى شيعه ، در اصفهان اقامت گزيد . علماى شيعه ، ثقفى را ستوده اند و او را از راويان ثقه و ممدوح مى دانند ؛ ۳ امّا برخى از دانشمندان اهل سنّت ، او را به سبب شيعه بودن ، جرح كرده اند و او را غالى در تشيّع خوانده اند . ۴
مؤلّف اين جامع ، از نويسندگان نامى عصر خود بوده كه بيش از پنجاه كتاب نگاشته ۵ و از اين ميان ، تنها الغارات ـ كه شرح يورش هاى لشكر معاويه و تجاوزات آنان به قلمرو حكومت امير مؤمنان عليه السلام بعد از جنگ نهروان و تاريخ دوره پايانى خلافت حضرت على عليه السلام است ـ ، ۶ بر جاى مانده است .
الجامع الكبير فى الفقه ، الجامع الصغير و جامع الفقه و الأحكام ، از آثار فقهى اوست ۷ كه هر سه ، در زمره كتب جوامع محسوب مى گردد . نجاشى ، كتاب اخير را با سه واسطه (ابن عبدون عن ابن الزبير عن المستملى عن المؤلف الثقفى) ۸ روايت كرده و دو كتاب

1.همان جا .

2.رجال النجاشى ، ص ۱۷ ؛ الفهرست ، طوسى ، ص ۳۶ .

3.ر .ك : معجم رجال الحديث ، ج ۱ ، ص ۲۵۸ .

4.ذكر اخبار اصبهان ، ج ۱ ، ص ۱۸۷ ؛ لسان الميزان ، ج ۱ ، ص ۱۰۳ .

5.براى اطلاع از كتب او ، ر .ك : رجال النجاشى ، ص ۱۷ ـ ۱۸ ؛ الفهرست ، طوسى ، ص ۳۷ ؛ معالم العلماء ، ص ۳۹ و ۴۰ ؛ معجم رجال الحديث ، ج ۱ ، ص ۲۵۶ ؛ أعيان الشيعة ، ج ۲ ، ص ۲۰۹ .

6.مقدمه الغارات ، ص ۳ .

7.رجال النجاشى ، ص ۱۷ .

8.همان ، ص ۱۸ ؛ الذريعة ، ج ۵ ، ص ۶۵.

صفحه از 46