كلينى ، پيش قراول آنهاست ، برخلاف پندار بسيارى از كسان ، به معناى مطلق كلمه ، «كهن ترين جوامع حديثى شيعه» نيستند ؛ بلكه پيش از مصنّفان اين كتاب ها ، شمار چشمگيرى از اصحاب ائمّه عليهم السلام و غير ايشان ، به تأليف جوامع يا كتاب هايى مبوّب دست زده اند . در واقع بايد گفت كه تأليف مصنّفات حديثى شيعه نيز مثل هر رشته علمى ديگر ، مسير نقص به كمال ، بساطت ، سادگى و خامى به تركيب ، پيچيدگى و پختگى را پيموده است . بدين معنا كه اصحاب ائمّه عليهم السلام در گام نخست ، به ثبت و ضبط احاديث ، در دفترهايى اقدام كرده اند كه فهرست نگاران ، آنها را «اصول» خوانده اند . احاديث مندرج در اين دفترها ، دسته بندى نشده و فاقد نظم و ترتيب بوده است . در مرحله بعد ، محدّثانى كه احوال و آثارشان به اختصار گذشت ، ضرورت دسته بندى و تبويب آن احاديث پراكنده را دريافتند و در نتيجه ، به تدوين و تصنيف جوامع مورد بحث ، اقدام كردند .
در مرحله سوم ، كلينى و ديگر مصنّفان كتب اربعه ، با بهره گيرى از تجربياتى كه حاصل كار جامع نويسان سده ها و دهه هاى پيشين بوده است ، گام بلندترى را در اين زمينه برداشتند و جوامعى بس پيراسته تر ، منظّم تر و شامل تر را در دسترس جامعه شيعه نهادند .