3. افراط در احتياط گرايى در برخورد با روايات

پيش از اين ، احتياط علّامه مجلسى در تعامل با روايات را تمجيد كرديم. چنان كه يادآور شديم ، ايشان «طرح» را آخرين مرحله در تعامل با روايات مى داند و از قاعده تأويل وتوجيه رواياتْ بهره مى گيرد. پيداست كه حزم واحتياط در برخورد با روايات و بهره جستن از قاعده تأويل ، تا آن جا كه به افراط گراييده نشود، امرى نيكو و قابل تحسين است ؛ امّا اگر چنين روشى ، به حدّ افراط گراييده شود و كار را به جايى برساند كه براى هر روايت مخالف ، براهين قطعى تأويل و توجيهى ارائه گردد، نتيجه اش تضعيف دين و باورهاى دينى است؛ زيرا علّامه مجلسى ، هم صدا با عموم صاحب نظران شيعه در برابر اخباريان ، مى پذيرد كه تمام روايات الكافى ، از صحّت و درستى برخوردار نيستند. پذيرش وجود روايات ضعيف در الكافى ـ كه گاه ممكن است تا سرحدّ جعليات پيش برود ـ ، بدين معناست كه به هر روى ، بخشى از آموزه هاى نادرست ، به نام دين وبا انتساب ظاهرى به اهل بيت عليهم السلام ، در يك جامع روايى ، راه يافته اند. نقد شجاعانه چنين رواياتى ، مآلاً جايگاه اهل بيت عليهم السلام را تقويت خواهد كرد. ^۱
از مصاديق بارز افراط گرايى علّامه مجلسى در پذيرش روايات ، برخورد مدافعانه از حديث «عفير» است كه پيش از آن ياد كرديم . وى سخن گفتن حيوانات را شاهدى بر صحّت اين حديث دانسته است؛ درحالى كه اين حديث ، اساساً فاقد هرگونه سند حتّى سند ضعيف است و كلينى ، آن را با تعبير «روى» نقل كرده است.
جالب آن كه محشّى كتاب پس از گفتار علّامه مجلسى ، در توجيه روايت «عفير» چنين آورده است:
ليس الاستبعاد فى هذه المرسلة من جهة تكلّم الحمار مع النبى صلى الله عليه و آله حتّى يجاب عنه بكلام الهود والنمل، بل الاستبعاد من جهة أنّ الحمار كيف يعرف أباه وجدّه حتّى يحدث عنهم وقال بعض الأفاضل: ولا يتعقّل معنى صحيح لهذه المرسلة تحمل عليه، و لعلّها ممّا وضعها الزنادقة استهزاء بالمحدّثين السذّج كما أنّهم وضعوا كثيراً من الأحاديث لتشويه صورة الدين ؛ والله أعلم! ^۲
هشدار اخير اين محقّق ، مبنى بر احتمال بر ساختگى بودن اين حديث از سوى زنادقه براى استهزاى محدّثان ساده دل وتخريب چهره دين ، قابل تأمّل است واز اين جهت ، بر محدّثان صاحب نظر ، لازم است كه به سادگى از كنار اين دست از روايات نگذرند.