روش‏‌شناسي كليني در الكافي - صفحه 494

حديث به حدّ استفاضه و يا شهرت، مؤثّر باشد. گونه هاى طرق مختلف را مى توان اين گونه گزارش نمود:

1 . ذكر دو طريق براى روايت

اگر روايتى داراى دو طريق باشد كه هر دو به يك قائل ختم شود، در اين صورت، كلينى هر دو را يك جا آورده و طريق دوم را به اوّلى، عطف و با عبارت «جميعا» ، به هر دو طريق اشاره كرده است : مانند:
محمّد بن إسماعيل، عن الفضل بن شاذان، عن صفوان بن يحيى و على بن إبراهيم، عن أبيه، عن حمّاد بن عيسى، جميعا، عن معاوية بن عمّار، قال : سمعت أبا عبداللّه عليه السلام يقول: إذا كان الماء قدر كّر، لم ينجسّه شى ء. ۱

2 . ذكر سه طريق

يكى از نمونه هاى آن، روايتى است كه با سند خودش در طريق اوّل، از على بن محمّد و در طريق دوم، از حسين بن خالد و در طريق سوم، از صباح حذاء، كه هر يك به ترتيب به امام صادق عليه السلام ، امام رضا عليه السلام و امام كاظم عليه السلام ، ختم مى شود. ۲
گفتنى است وى در بيان طرق متعدّد، هميشه اين روش و سبك را دنبال نمى كند؛ بلكه موارد بسيارى يافت مى شود كه يك طريق را آورده، سپس متن را ذكر مى كند و بعد از آن، طريق دوم را آورده و با عبارت «مثله» از تكرار متن خوددارى مى كند. ۳

3 . ذكر راويان متعدّد در يك طبقه

كلينى، هرگاه در يك طبقه، به راويان متعدد برخورد نموده، نام آنان را آورده است. اين تعدّد راويان ، اغلب در طبقه مشايخ كلينى مشاهده مى شود و اين، دليل بر كثرت

1.الكافى، ج ۳، ص ۲ .

2.همان، ج ۷، ص ۲۰۴ .

3.همان، ج ۳، ص ۴۳۴ و ج ۴، ص ۲۶۹ و ۲۱۵ .

صفحه از 515