سماع وى از اساتيد و مشايخش است. مانند روايتى كه از على بن ابراهيم، حسين بن محمّد و محمّد بن يحيى ـ كه هر سه از مشايخ كلينى هستند ـ ، نقل مى كند:
على بن ابراهيم، عن أبيه و الحسين بن محمّد، عن عبد ربّه عامر و غيره و محمّد بن يحيى، عن أحمد بن محمّد، جميعا، عن أحمد بن محمّد، عن أبى نصر، عن أبان بن عثمان، عن أبى العبّاس، عن أبى عبد اللّه عليه السلام . ۱
البته گاهى تعدّد راويان ، در بيش از يك طبقه ملاحظه مى شود، مثل روايت كلينى از على بن محمّد و محمّد بن حسن، از سهل بن زياد و على بن ابراهيم از پدرش و محمّد بن يحيى. ۲
و نيز روايت كلينى از محمّد بن جعفر رزّاز، از ايّوب بن نوح و ابوعلى اشعرى، از محمّد بن عبد الجبّار و محمّد بن اسماعيل، از فضل بن شاذان و حميد بن زياد... . ۳
گاهى راويان طبقه اصحاب امام عليه السلام ، متعدّد هستند، مثل روايت كلينى به سند خودش، از زراره و محمّد بن مسلم و ابو بصير و فضيل و بكير و حمران عبد الرحمان بن ابى عبد اللّه ، از امام باقر و امام صادق عليهماالسلام. ۴
به كارگيرى اين روش مى تواند ضعف سندى روايات را جبران نمايد. حال، عامل ضعف روايت، ممكن است ضعف راوى يا وجود راوى مجهول يا عبارت مجهولى مثل «عمّن حدّثه» يا «عمّن رواه» در سند باشد. مثلاً كلينى در باب حدّ شكافنده قبر (نبّاش) كه همانند حدّ سارق محسوب مى شود، روايتى از حبيب بن حسن، نقل كرد كه اين شخصْ مجهول الحال است؛ ۵ امّا چون چهار طريق ديگر براى اين روايت ذكر كرده، ضعف روايت را جبران مى نمايد. ۶
1.همان، ج ۴، ص ۲۰۱ و ج ۳، ص ۳۱۹ و ج ۶، ص ۶۴ .
2.همان، ج ۲، ص ۲۷ .
3.همان، ج ۶، ص ۷۷ .
4.همان، ج ۵ ، ص ۲۷۹ .
5.همان، ج ۷، ص ۲۲۹ .
6.همان، ص ۲۳۰ .
