روش‏‌شناسي كليني در الكافي - صفحه 496

ب . كيفيت تحمّل حديث

كلينى، نوعا احاديث را به صورت معنعن گزارش مى كند. البته در آغاز نخستين حديث، از هر بخش، نوعا تعابيرى مثل: حدّثنى، حدّثنا، أخبرنى و أخبرنا، آورده و پس از آن، سبك عنعنه را در سند حديث رعايت كرده است. اين روش، مشعر به تحقّق سماع يا قرائت است. پس در حقيقت، عنعنه ۱ مى تواند جانشين و علامت اختصارى الفاظِ دال بر سماع و قرائت باشد.

ج . رعايت امانت در نقل حديث

سندشناسى احاديث الكافى ، التزام كلينى و امانتدارى او را در نقل حديث، به وضوح مى فهماند؛ آن جا كه روايت حميد بن زياد از ابوسماعه را نقل مى كند و مى گويد: از محمّد بن ابى حمزه پرسيدم: بعد از چه مدّت طلاق شخص غايب، جارى مى شود؟ پاسخ داد: «حدّثنى إسحاق بن عمّار ـ أو روى إسحاق بن عمّار ـ عن ابى عبداللّه عليه السلام ، أو أبى الحسين عليه السلام ، بعد از گذشت يك ماه». ۲
امكان دارد، «حدّثنى» يا «روى»، همچنين تشكيك بين دو امام، موهم ضعفى در روايت باشد؛ امّا از رعايت امانت كلينى در نقل الفاظ مشايخ و روات احاديث، حكايت مى كند كه آن الفاظ و تعابير را بدون كاستى و زياده آورده است.
گاهى بين دو روايت كه هر دو شناخته شده و معلوم الحال اند، ترديد وجود دارد، در اين صورت، ترديد موجود، لطمه اى به اعتبار روايت وارد نمى سازد. مثل روايت كلينى از فضاله يا محمّد بن سنان ۳ و نيز روايت وى از عمران بن ميثم يا صالح بن ميثم ؛ ۴ امّا برخى اوقات، يكى از دو راوى، مجهول الحال است، مثل روايت كلينى

1.ر. ك : كتاب العنعنه من صيغ الأداء للحديث، تاريخها، دلالتها و أثرها فى التراث الإسلامى، سيّد محمّد رضا حسينى جلالى .

2.الكافى، ج ۶، ص ۸۱ .

3.همان، ج ۳، ص ۴۲۸ .

4.همان، ج ۷، ص ۱۸۵ .

صفحه از 515