روش‏‌شناسي كليني در الكافي - صفحه 497

از يونس يا ديگرى ۱ و نيز روايت او از اسحاق بن عمّار يا ديگرى. ۲
اين نوع ترديدها، قطعا موجب وهن و ضعف روايت مى شود؛ لذا كلينى در صدد تقويت اين گونه روايات بر مى آيد و طرق ديگرى را كه متّصل به امام است، ضميمه مى كند.
از جمله شاخصه هاى امانتدارى كلينى در نقل احاديث، بيان رفع يا ارسالى است كه در سند روايت به وجود آمده است. مانند: عن محمّد بن يحيى، رفعه ، ۳ عن حمزة بن عمران، يرفعه. ۴
در تصريح به ارسال نيز نمونه هايى يافت مى شود: عن العدّة، عن أحمد بن محمّد بن خالد، عن أبيه ـ قال عنه ـ مرسلاً عن أبى عبداللّه عليه السلام ، ۵ عن بعض أصحابنا، مرسلاً. ۶
در اين گونه موارد نيز چنانچه طرق ديگرى بيابد كه متّصل باشد، آن را آورده و اسباب تقويت حديث را فراهم نموده است.

د . اختصار سند

گفتيم كه روش كلينى در سندگذارى، نقل تمامى زنجيره حديث است. البته گاهى از اين روش، صرف نظر كرده و سند را مختصر نموده، بويژه در روايات يك باب، براى خوددارى از اطاله كلام، اختصار در سند را رعايت كرده است. در موارد زيادى، به جاى تصريح به نام بعضى از روات مشهور، عبارت: «عدّة من أصحابنا» يا «جماعة من أصحابنا» را به كار برده است. در كتب رجال، نام راويانى كه اين تعبير در موردشان

1.همان، ج ۳، ص ۵۶۹ .

2.همان، ج ۶، ص ۳۳۱ .

3.همان، ج ۳، ص ۷۳ .

4.همان، ص ۲۲ .

5.همان، ص ۳ .

6.همان، ص ۴۰۶ .

صفحه از 515