كليني و رازي؛ اخلاق اسلامي به دو روايت - صفحه 385

در برابر اين حضور كم رنگ مراجع فكرى اسلامى، شاهد تكرار فراوان نام هاى يونانى هستيم. در اين ميان، نام ارسطو بيش از هر كس، يعنى سى مرتبه آمده است. به عبارت ديگر، نام ارسطو، سه برابر نام رسول خدا نقل شده است، كه در كتابى اخلاقى، جاى تأمّل دارد. البته افزون بر اين مقدار، گاه از او به عنوان «الحكيم» ياد مى كند و سخن «حكيم» را نقل مى كند. شايد اين مسئله، طبيعى باشد؛ زيرا گوهر و بنياد اين كتاب، گزارشى از كتاب اخلاق نيكوماخوس ارسطو است.
پس از ارسطو، به ترتيب، نام هاى سقراط و جالينوس، پنج مرتبه، افلاطون، سه مرتبه، اسكندر، و برنامس (پريام شاه تروا) ، دو مرتبه، فيثاغورث، فرفوريوس و برسون، يك مرتبه، نقل شده است.
آن غياب آشكار نام هاى اسلامى و اين حضور نيرومند نام هاى يونانى، به خوبى، مرجعيت فكرى و بُن مايه اين كتاب را مشخّص مى كند. به نظر مى رسد كه اين كتاب، گويى نتوانسته است هيچ پيوندى با سنّت اخلاق دينى ما، در گذشته، برقرار كند و نويسنده، دليلى براى بهره گيرى از منابع دينى در خود نديده است. جدول شماره دو، اين مطلب را آشكارتر مى سازد.

صفحه از 402