3. ميراث حديثىِ مشترك

منابع معرفتىِ در دسترس اين دو عالم شيعى، مشابه و يكسان است. دو استاد اصلى و تأثيرگذار بر شيخ صدوق، پدرش، على بن حسين (ابن بابويه) (م 329) و محمد بن حسن بن وليد (م 354) بوده اند. ابن بابويه، معاصر و هم طبقه با كلينى بوده و اساتيد و شيوخ حديثى آنها مشترك بوده اند . اين دو نفر، منابع حديثى يكسانى را در اختيار داشته اند. هر دو، در ايّام غيبت صغرا در قم زيسته و هر دو، در 329 ق ، درگذشته اند. اگر چه محمّد بن حسن بن وليد ـ استاد ديگر شيخ صدوق ـ تأخّر زمانى اندكى نسبت به ثقة الاسلام كلينى دارد، ولى بسيارى از اساتيد او نيز، با كلينى، مشترك اند . بنا بر اين، بسيارى از منابع نقلى و مصادر حديثى اى كه در اختيار اساتيد مكتب حديثى قم بوده و يا به وسيله آنان به نگارش درآمده اند ، به گونه اى يكسان، در دسترس ثقه الاسلام كلينى و شيخ صدوق قرار گرفته اند . گفتنى است كه شيخ صدوق، اساتيد ديگرى از حوزه هاى حديثى ديگر نيز داشته ، ولى تعداد رواياتى كه در مباحث اعتقادى (همانند توحيد) از آنان نقل مى كند، از نسبت كمترى برخوردار است.

4. اهتمام به نصّ گرايى

اهمّيت دادن به متون نقلى و پرهيز از استدلال عقلى براى تبيين معارف اعتقادى، شيوه مشترك اين دو عالم بزرگ و تأثيرگذار شيعى در اين دو كتاب است. شيوه نگارش اين دو، برگرفته از روش مكتب حديثى قم و با استفاده از كنار هم قرار دادن متون روايى است. آنان با استفاده از تركيب روايات ـ بويژه روايات هم مضمون و يا متناظر ـ ، سعى در تبيين باورهاى اعتقادى شيعه دارند. از اين منظر، هر دو نگاشته، به عنوان كتاب مأثور و حديثى، جلوه گر شده و مورد توجّه قرار گرفته اند. اين مشابهت، مقايسه اين دو كتاب را آسان تر و عملى تر ساخته است. ناهمگونىِ شيوه عالمان بغداد، همانند شيخ مفيد (م 413) و سيّد مرتضى (م 435) با شيوه نگارش مورد بحث ما، موجب دشوارى مقايسه بين نگاشته هاى آنان با اين كتب مى گردد.