ى . اسناد روايات «الكافى»

كلينى، در ابتداى كتاب الكافى، وعده داده است كه روايات اين كتاب، مجموعه اى صحيح از روايات اهل بيت عليهم السلام باشد. ^۱
بنا بر اين، گزارش هاى روايى كتاب التوحيد الكافى نيز از منظر نويسنده كتاب، صحيح و معتبر است، حتّى اگر امكان تصحيح برخى از اسناد روايات، مطابق با معيارهاى متأخّران ، امكان پذير نباشد. بررسى اسناد روايات كتاب التوحيد كلينى، نشانگر آن است كه نيمى از روايات كتاب التوحيد، از منظر سندشناسان متأخّر نيز مقبول و معتبر است. حدود 110 روايت از مجموع 219 روايت موجود، سند معتبر (صحيح، حسن يا موثّق) دارد و ضعيف شمرده نمى شوند . ^۲
نزديك به يكصد روايت از اين مجموعه، صحيح و بقيه، موثّق هستند.
گفتنى است كه در بررسى اسناد، روايات افرادى چون سهل بن زياد را نيز معتبر شمرده ايم ؛ زيرا بنا بر نظر برخى از بزرگان رجالى معاصر (از جمله آية اللّه شبيرى زنجانى)، روايات او معتبر شمرده مى شود. بسيارى از عالمان پيشين (از جمله امام خمينى و آية اللّه بروجردى) نيز نسبت به او نظر مساعد داشته اند .
متأسفانه ، فرصت سندشناسى تفصيلى نسبت به كتاب التوحيد شيخ صدوق، پديد نيامد. نگاه اجمالى به اسناد اين كتاب، نشانگر مقبوليت نسبى اسناد آن، مشابه با كتاب الكافى است ؛ اگر چه شيخ صدوق در اين كتاب، برخلاف كتاب من لا يحضره الفقيه، حجّيت تمامى روايات موجود را تضمين ننموده است.