كاوشي در باره تبويب الكافي - صفحه 109

هـ . رفيع الدين (ملّا رفيعا) نايينى (م 1082ق)

وى نيز از جمله بزرگان حديث پژوه است كه حاشيه اى مهم بر اصول الكافى دارد و اظهارنظرهايى درباره عناوين كتاب ها و ابواب الكافى مطرح كرده است كه به برخى از آنها اشاره مى كنيم:
1 . وى در زير عنوان «كتاب العقل و الجهل» توضيح درازدامنى درباره معناهاى عقل و اين كه در هر حديث اين كتاب ، به كدام معنا به كار رفته ، ۱ آورده كه آشنايى و خواندن آن براى حديث پژوه ، سودمند است .
2 . در آغاز «كتاب العلم» به دو ديدگاه درباره عنوان كتاب العلم ـ كه پيش تر ، از آن سخن گفتيم ـ اشاره كرده است ؛ ولى هيچ داورى اى در اين زمينه ، به دست نداده است. ۲
3 . در آغاز «كتاب التوحيد» و نيز در زير عنوان نخستين باب آن ، هدف از آن كتاب و آن باب را بيان كرده است. ۳ از آن جا كه سخن وى نكته جديدى بيش از آنچه پيش تر ، از ديگر شارحان آورديم نداشت ، آن را گزارش نمى كنيم.
4 . درباره «باب الهداية أنّها من اللّه عز و جل به يك نكته سودمند اشاره مى كند و آن اين كه ظاهرا احاديث اين باب كه در آن ، از شيعيان خواسته شده است كه از دعوت اهل سنّت به تشيّع خوددارى كنند ، ريشه در تقيّه دارد ؛ زيرا دعوت آنان در آن شرايط براى شيعيان ، زيان ها و دردسرهايى را به همراه داشته و شايد همين دعوت ، اهل سنّت را در پندار خود راسخ تر مى ساخته است. ۴
اين ، نكته اى است استوار كه بى گمان در صدور احاديث اين باب ، بى اثر نبوده است و برخى از شارحان نيز پس از وى بدان راه برده اند. ۵

1.الحاشية على اُصول الكافى، ص ۴۱.

2.همان، ص ۹۱.

3.همان، ص ۲۳۷.

4.همان، ص ۵۱۸.

5.مرآة العقول، ج ۲، ص ۲۴۳.

صفحه از 158