آسيب شناسى چينش «الكافى»

با آن كه الكافى از نگاه ساختارى ، امتيازاتى دارد ـ كه تا كنون به بسيارى از آنها پرداخته ايم ـ ، ولى بى گمان ، چينش آن نيز مانند اثر هر غير معصوم ، خالى از كاستى نيست. متأسّفانه تاكنون ، كمتر بدين نكته پرداخته شده است. مهم ترين كتابى كه به گونه كم و بيش تفصيلى ، به اين بحث پرداخته ، كتاب الشيخ الكلينى البغدادى و كتابه الكافى (الفروع) است كه بخشى كوچك را به آن اختصاص داده است. به هر روى در اين بخش ، نگاهى گذرا به برخى كاستى ها در چينش الكافى مى اندازيم .

الف . تكرار يك متن در يك باب

كلينى در مواردى ، متن حديثى را كه پيش تر در آغاز يا ميانه باب آورده ، با سندى ديگر در پايان بابْ گزارش كرده است. البته كلينى در موارد بسيارى ، آن گاه كه متن دو يا سه حديث يكسان و تنها سند آنها متفاوت است ، سند و متن حديث نخست را مى آورد و سپس سند حديث دوم و سوم را ياد مى كند و مى افزايد: «مثله» ؛ ولى وى اين شيوه را در همه جا رعايت نكرده و در چندين نمونه ، دو حديث را كه متن يكسان و سند جدا دارند ، با فاصله ، در يك بابْ گزارش كرده است. ^۱ گاه حتّى گونه گونى سندها نيز چندان قابل ذكر نيست. ^۲
جاى آن داشت كه كلينى ، اين گونه احاديث را اگر هم با سند و متن مختصر شده نمى آوَرْد، دست كم در كنار يكديگر گزارش مى كرد. البته ناگفته نگذاريم كه شمار اين گونه تكرارها در سنجش با همه احاديث الكافى ، اندك است.