6 . چينش كتاب ها

شيخ ، «كتاب النكاح» و «كتاب الطلاق» را پس از «كتاب المكاسب» و «كتاب التجارات» آورده است ؛ ولى كلينى ، آن را پس از «كتاب المعيشة» جاى داده است. به نظر مى آيد اگر به نكته اى كه در آغاز گفتگو درباره تبويب فروع آورديم ، توجّه شود ، روشن مى گردد كه تبويب الكافى در اين مورد ، بر تهذيب الأحكام ، برترى دارد ؛ زيرا گفتيم كه چينش كتاب ها در جوامعى همچون الكافى و تهذيب الأحكام ، به ترتيب از كتاب هايى كه به وظايف فردى مسلمان مربوط مى شود ، آغاز مى شود و به سوى كتاب هايى كه در آنها رابطه دوسويه يا چندسويه ميان مسلمانان مطرح است ، ادامه مى يابد . با در نظر گرفتن اين نكته ، قاعدتا بايد «كتاب النكاح» كه موضوع آن ، با وظيفه فرد مسلمان ، از آن رو كه يك فرد است ، ارتباط دارد ، به كتاب هايى مانند «كتاب الصلاة» و «كتاب الزكاة» كه به وظايف فردى مسلمان مى پردازند ، نزديك تر باشد و اين نكته در الكافى ، رعايت شده است.
صرف نظر از اين نكته ، چينش «كتاب النكاح» و «كتاب الطلاق» در ميانه كتاب هايى كه همگى به گونه اى با بحث معاملات مرتبط هستند ، ناخودآگاه نوعى گسست را در روند موضوعى كتاب ها (از وظايف فردى به وظايف اجتماعى) سبب مى شود و بديهى است كه چنين گسست هايى از نظر منطقى ، مطلوب نيست .
سخن درباره كتاب ها و ابواب فروع الكافى ، بسيار است ؛ ولى مجال ما در اين نوشتار ، اندك است . از اين رو ، دامن سخن را در اين جا بر مى چينيم و به ناگزير ، به ديگر موضوعات مربوط با تبويب الكافى مى پردازيم.