كليني و نخستين گزيده‏‌هاي حديثي شيعه دوازده‌‏امامي - صفحه 316

عبّاسى ، در برخى شهرها حكمرانى مى كردند. آل بويه ، از ناحيه شمال ايران و از فرقه زيديه يا يكى ديگر از فرقه هاى شيعه بودند.
شيعيان ـ كه روزگارى نه چندان طولانى ، زير فشار بودند ـ ، با عمل به تقيّه ، پناهگاهى براى خود يافته بودند. فعّاليت هاى دانشمندان شيعى دوازده امامى ، تحت حمايت آل بويه رشد كرد و شكوفا شد. در آن ره ، نى ، الكافى ، به عنوان منبعى مهم در اختيار محقّقان قرار گرفت و آنان ، آزادانه و بدون محدويت ، مى توانستند از آن استفاده كنند كه به اين موضوع ، در پايان همين مقاله ، خواهيم پرداخت.
جنبه ديگر بررسى پيش زمينه هاى تاريخى فعّاليت هاى پژوهشى اثر كلينى ، ممكن است ارتباط تنگاتنگى با مبحث معيار شايسته ارزيابى روايات الكافى داشته باشد. نويسندگان شيعى دوازده امامى ، بعد از كلينى ، كار سترگ او را تحسين كرده ، از او به عنوان شخصى موثّق و معتبر در جهان اسلام ، يعنى «ثقة الإسلام» ياد مى كنند. براى روشن شدن اين موضوع ، بايد به برخى از رويكردهاى تاريخى شيعه دوازده امامى در حوزه اعتقادات ، اشاره كنيم.
مطابق اعتقادات شيعه دوازده امامى ، پيامبر اسلام ، دوازده امام را پس از خود ، به عنوان جانشين ، قرار داده است كه آخرين آنها شخصى به نام «مهدى» است كه در سال 266 هجرى ، به يك غيبت موقّت رفته است و تنها چهار نايب امام ، به او دسترس داشته اند . همچنين او كسى است كه هنوز هم اميد به بازگشت او هست و شيعيان باايمان دوازده امامى ، در انتظار او هستند.
پس از مرگ آخرين نايب مهدى در سال 329 هجرى ، سال رحلت كلينى ، دسترس به امام غايب ، متوقّف شد. در فرهنگ شيعه ، فاصله زمانى ميان سال هاى 266 تا 329 هجرى ، دوره «غيبت صغرا» ناميده مى شود. زمان بعد از سال 329

صفحه از 348