كليني و نخستين گزيده‏‌هاي حديثي شيعه دوازده‌‏امامي - صفحه 318

اشخاصى عادل و معصوم به شمار مى آيند . ۱ اين شرط و موقعيت خاص براى شيعه ، امكان برقرارى ارتباط مستقيم با امام و بهره مندى از وى به عنوان شخص معصوم ، ممكن است تا حدّى تفاوت مجموعه هاى حديثى تدوين يافته توسّط اهل سنّت با تأليفات جامع مجموعه هاى حديثى شيعه دوازده امامى را روشن كند ؛ زيرا براى شيعيان دوازده امامى ، در دوره حضور امامان، دستيابى به امام ، خود به عنوان يك منبع ، كافى تلقّى مى شد و آرا و نظريات آنان ، به عنوان حكم نهايى در نظر شيعيان ، مطرح بود.
در اين ميان ، فقط غيبت دوازدهمين امام ، ضرورتى براى تدوين آثار جامع و كارآمد براى شيعه ايجاد كرد ، به سان آنچه اهل سنّت را به گردآورى احاديث ، بر انگيخت . ۲ در اين ميان ، صرف نظر از مجموعه هاى حديثى اوّليه شيعه، مجموعه الكافى ، نخستين اثر جامع و فراگير به شمار مى آيد.
بر اين نكته بايد تأكيد كنم كه عموما شيعه دوازده امامى ، از روش و رويكرد مطالعاتىِ خاصّى در بازبينى وثاقت احاديث ، يعنى بررسى سلسله سند و متن حديث، پيروى كرده است ، همانند اهل سنّت كه روش خاصّى براى خودشان در اين مسئله دارند. طبقه بندى اعتبارى و سنجشى احاديث ، به مواردى چون : صحيح و حَسَن ، در ميان شيعيان دوازده امامى نيز معمول است. افزون بر اين ، شيعه دوازده امامى ، عناصر ديگرى را در ارزيابى راويان حديث ، افزوده است. در مورد روايات صحابه پيامبر صلى الله عليه و آله و پيروان آنان (تابعان) ، اولويتْ با آن دسته از راويانى است كه على بن ابى طالب عليه السلام را رهبر برحقّ جامعه اسلامى بعد از رحلت پيامبر صلى الله عليه و آله به شمار

1.درباره نگرش امام شناسى شيعه دوازده امامى ، به مقدّمه كتاب سيّد وحيد اختر، نخستين متفكّران شيعه دوازده امامى ، مراجعه كنيد.

2.درباره نخستين مجموعه هاى حديثى شيعه ، ر.ك : حديث شيعه، اتان كلبرگ (چاپ انتشارات دانشگاه كمبريج) ، ص ۲۹۹ ـ ۳۰۷ .

صفحه از 348