فِتْنَةٌ انقَلَبَ عَلَى وَجْهِهِى خَسِرَ الدُّنْيَا وَ الْأَخِرَةَ ذَ لِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ ؛ ¹ از ميان مردم ، كسى است كه خدا را فقط بر يك حال [و بدون عمل] مى پرستد . اگر خيرى به او رسد ، بدان اطمينان مى يابد و چون بلايى بدو رسد ، روى برمى تابد . همانا او در دنيا و آخرت ، زيان ديده است . اين ، همان زيان آشكار است» .
به همين دليل ، ورود افرادى با اين سطح بينش به حوزه دين ، بدون معرفت و اعتقاد بوده و به همين سان ، خروج آنان از دين نيز از روى عدم معرفت خواهد بود. ² كلينى ، در توصيف اصول و پايه هاى عقل گرايى ، دقّت فراوانى نموده است. او در ادامه مقدّمه خود ، روش تحصيل معرفت صحيح ، يعنى طريق شناخت حديث صحيح از غير صحيح را نشان مى دهد. اطمينان بخشى اين روش ، وابسته به بازبينى متن بوده كه به وسيله كنترل درجه صحّت متن حديث ، مطابق بيان ذيل به دست مى آيد: اى برادر ـ كه خداوند تو را هدايت كند ـ ، كسى را نشايد كه به نظر خويش ، روايات مختلفى را كه از امامان رسيده است ، تشخيص دهد ، مگر به دستور خود امام . ³ و آن ، به يكى از سه راه است كه فرموده اند: الف. حديث را با قرآن بسنجيد : هر كدام كه ابق ا ود ، بگيريد و هر كدام كه مخالف با آن بود، رد كنيد.
ب. احاديثى را كه موافق عامّه (اهل سنّت) است رها كنيد ؛ زيرا هدايت ، در مخالفت با ايشان است. ج. حديثى كه مورد اتّفاق (اجماعى) است ، بر گيريد ؛ ⁴ زيرا در مورد اتّفاق ، ترديدى نيست.