متكلّم بزرگ شيعى ، تنها مبانى و روش تفكّر كلامى ^۱ را از استادش ابن بابويه شيخ صدوق فرا نگرفته است ؛ بلكه در كنار آن ، شناخت عميقى از احاديث نيز به دست آورده است. به همين سان ، شيخ الطائفه طوسى ـ كه توانمندى ويژه اى در دانش حديث داشت و تخصّص او در اين زمينه ، غير قابل انكار است ـ ، هر چند روش وى در مطالعات حديثى ، از روش كلينى ، متفاوت است. شيخ الطائفه طوسى ، به تنهايى ، تدوين دو كتاب از كتب اربعه شيعه دوازده امامى را برعهده داشته است.
با ملاحظه آنچه در ادامه خواهد آمد ، تفاوت روش كلينى در الكافى براى ما به آسانى روشن خواهد شد. اگر مجموعه الكافى را عقل گرا بناميم ، اين نام گذارى ، مبتنى بر انتخاب عناوين خاصّ بخش هاى مختلف اين كتاب توسّط كلينى است. تقريبا مى توانيم چنين نظر بدهيم كه كلينى در مقدّمه اش بر الكافى ، بر پيگيرى و تحصيل معرفت و استفاده از عقل در بررسى و سنجش احاديث ، تأكيد دارد. روشن است كه در اين نكته ، براى كلينى هيچ شك و شبهه اى نبوده است كه حديث ، البته پس از قرآن ، بر ديگر ابزارها و منابع معرفتى ، همانند داده هاى دانش كلام ، ترجيح دارد. نوع انتخاب احاديث و ترتيب گذارى آنها در كافى است ممتاز اين مجموعه را افزايش مى دهد.
به تعدادى از اين احاديث كه مرتبط با تبيين رويكرد و نگرش كلينى هستند، خواهيم پرداخت ، با اين هدف كه تصويرى از هدف و نگرش كلينى براى ما ارائه كنند. البته در ادامه ، اين مراجعه را به «كتاب العقل و الجهل» ، كتابى كه بخش آغازين الكافى بوده و در حال حاضر نيز بخش نخست اين مجموعه به شمار مى آيد ، محدود