كليني و نخستين گزيده‏‌هاي حديثي شيعه دوازده‌‏امامي - صفحه 331

در حديث بعدى ، امام صادق عليه السلام تأكيد مى كند كه در روز سنجش اعمال (يوم الحساب) كه خداوند در روز رستاخيز ، در حساب هر بنده ديندارى به اندازه خردى كه در دنيا به او داده است ، باريك بينى مى كند :
إنّما يداقّ اللّه العباد فى الحساب يوم القيامة على قدر ما آتاهم من العقول فى الدنيا . ۱ در حديث ديگرى با اعتبار درجه متوسط ، ۲ پيامبر صلى الله عليه و آله ويژگى هاى برجسته شخص عاقل را در مقايسه با شخص جاهل بر شمرده است. در ادامه ، حديثى مى آيد كه نمونه كاملى از احاديث شيعه دوازده امامى است و به گونه اى خاص در الكافى گزارش شده است كه آن را جداگانه در اين جا ياد آور مى شوم. از امام كاظم عليه السلام حديثى در الكافى نقل شده كه هشت صفحه از كتاب را به خود اختصاص داده است. ۳ در اين جا شايان ذكر است اشاره شود كه درازآهنگى متن روايات ، كاملاً متعارف بوده و نسبت به احاديث منقول از امام هاى پنجم، ششم و هفتم شيعه ، خاصّ است؛ زيرا اين سه امام ، در ميان شيعيان ، به تدريس براى تعداد نسبتا زيادى از شاگردان، معروف و مشهور هستند و پيشينه تاريخى آن با آزادى اى كه امامان شيعى براى آموزش مبانى و آموزه هاى شيعه به طور موقّت پيدا كردند ، ارتباط دارد و پيش از اين در همين مقاله به آن اشاره شد.
روشن است كه اين طولانى بودن متن حديث امام كاظم عليه السلام بايد به عنوان رهاورد يكى از آن جلسات تدريس ايشان ملاحظه گردد. در اين جلسه درسى ، امام كاظم عليه السلام ، هشام بن حكم ، شاگرد معروف و برجسته خود را مورد خطاب قرار مى دهد. هشام ، كسى است كه بيشتر به عنوان متخصّص در علم كلام ، شناخته شده است و در ميان

1.همان ، ص ۲۸ ، ح ۷ .

2.همان، ص ۳۰ و ۳۱، ح ۱۱.

3.همان، ص ۳۱ ـ ۴۹، ح۱۲.

صفحه از 348