كليني و نخستين گزيده‏‌هاي حديثي شيعه دوازده‌‏امامي - صفحه 333

دستورهاى الهى و نيازمندى به دعا و التجاى به درگاه ربوبى پرداخته است. اين حديث ، همچنين شامل احاديث ديگرى از ساير امامان است . براى مثال ، امام هفتم از امام على عليه السلام نقل مى كند كه فرمود:
إنّ من علامة العاقل أن يكون فيه ثلاث خصال: يجيب إذا سئل، و ينطق إذا عجز القوم عن الكلام، و يشير بالرأى الّذى يكون فيه صلاح أهله ، فمن لم يكن فيه من هذه الخصال الثلاث شى ء فهو أحمق ؛ ۱ از نشانه هاى خردمند ، اين است كه كه در او سه خصلت باشد : چون از او بپرسند ، پاسخ دهد ؛ و وقتى مردمان از سخن گفتن در مانند ، او سخن گويد ؛ و رأيى ابراز كند كه به صلاح همگنانش باشد .
پس هر كه در او يكى از اين سه خصلت نباشد ، نابخرد است. مضمون اين حديث ، در حديث چهاردهم همين باب ، از امام صادق عليه السلام به نقل از شاگرد ايشان سماعة بن مهران است. ۲ اين حديث ، در شش صفحه آمده است. اساسا اين حديث ، برگرفته از مباحثى است كه در حضور امام صادق عليه السلام ، ميان ايشان ، صورت گرفته است. به اقتضاى اين گفتگو ، امام عليه السلام به بحث درباره عقل و جهل پرداخته است. در سخنرانى ايشان ، به فرد خاصّى اشاره نشده است ، همان طورى كه در حديث قبلى مطرح بود. اگرچه محتواى اين حديث ، خيلى عام است ؛ ليكن به نقل قول پيشين ، شباهت دارد.
در ارتباط با نگرش كلينى نسبت به اسناد احاديث و راويان ، تقريبا روشن است كه وى ، هميشه به طور مستقيم و بدون هيچ تعليق و انقطاعى ، احاديث نقل شده توسّط خود را به پيامبر صلى الله عليه و آله يا يكى از امامان شيعه رسانده است. همچنين روش كلينى در ارزيابى وثاقت راويان ، به روش دانشمندان اهل سنّت شبيه است ، همان طورى كه

1.همان ، ص ۴۷ ، ح ۱۲ .

2.همان ، ص ۴۹ ـ ۵۵ ، ح ۱۴ .

صفحه از 348