اجتهادات و بيانات ثقة الإسلام كليني - صفحه 285

جدّه را يك ششم ، اطعام كرد و سهمى براى او قرار نداد.
فيض ، اين گفته كلينى را بازگو كرده است ۱ و شارح آن، آل عصفور بحرانى، نقل آن توسط فيض را به انگيزه نشان دادن اضطراب سخن كلينى دانسته است ؛ چرا كه وى معتقد است اين گفته كلينى ، پر ابهام است. ۲
فيض در الوافى نيز سخن كلينى را نقل كرده و سپس پاسخ شيخ طوسى را در تهذيب الأحكام و الاستبصار را آورده كه با حمل اين دسته روايات بر استحباب و از باب «طعمه» بودن نه ميراث، تنافى آن را با روايات ديگر برطرف كرده است. ۳
صاحب جواهر خاطر نشان كرده ، تأمّل در سخن كلينى كه اعتراف دارد اين روايات با اجماع شيعه سازگارى ندارد ، نشان مى دهد كه او نيز مرادش اين است كه روايات ، استحباب را مى رساند. ۴
ضمناً تعبير كلينى درباره اين اخبار به «اخبار صحيحه» را نبايد بر اساس اصطلاح متأخّران دانست ، بلكه بر اساس روش قدماى اصحاب است كه روايتى را كه به نظرشان صدور آن از امام عليه السلام ثابت بود ، «صحيح» مى گفتند. اين نكته را در اين جا هم آل عصفور بحرانى متذكّر شده ۵ و هم شيخ حرّ عاملى كه وى نيز سخن كلينى را بازگو كرده است. ۶
هر چند اين گفته صاحب جواهر را در بيان استظهار مراد كلينى نمى توان همراهى كرد، مگر اين كه مقصودش اين باشد كه گفته كلينى نيز نشان مى دهد كه مراد روايات ، استحباب است نه مراد كلينى؛ هر چند خلاف ظاهر سخن صاحب جواهر است.

1.مفاتيح الشرائع، ج۳، ص ۳۰۳.

2.ر . ك : الأنوار اللوامع فى شرح مفاتيح الشرائع، ج۱۴، ص ۳۱۷.

3.الوافى، ج۲۵، ص ۸۲۵ .

4.جواهر الكلام، ج۳۹، ص ۱۴۰.

5.همان جا.

6.ر . ك : وسائل الشيعة، ج۱۷، ص ۴۷۱.

صفحه از 308