اجتهادات و بيانات ثقة الإسلام كليني - صفحه 292

نظر خود را نيز بازگو كرده است. او مى نويسد:
خداى تبارك و تعالى ، همه دنيا را بتمامه ، براى جانشين خود قرار داد ؛ چون به فرشتگان مى گويد: «إِنِّى جَاعِلٌ فِى الْأَرْضِ خَلِيفَةً» . پس دنيا ، كاملاً براى آدم بود و پس از او براى نيكان از فرزندان و جانشينانش شد. از اين رو ، آنچه دشمنانشان بر آن چيره شده، سپس از راه جنگ يا چيرگى به آنان ، برگشته ، فى ء ناميده شده است. و فى ء آن است كه از راه غلبه يا جنگ ، به ايشان برگردد . و حكم خدا در اين باره همان است كه فرمود: «وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَىْ ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُو وَلِلرَّسُولِ وَلِذِى الْقُرْبَى وَالْيَتَـمَى وَالْمَسَـكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ» . ۱ پس فى ء ، براى خدا و پيامبر و نزديكان پيامبر است. پس اين ، فيئى است كه برگشتنى است و چيزى برگشتنى است كه در دست ديگران باشد و با شمشير از ديگران گرفته شود .
امّا آن چه به اينان (خلفاى الهى) ، بدون جنگ و اعزام نيرو برمى گردد، انفال خواهد بود، كه فقط براى خدا و رسول است، و كسى در آن شركت ندارد . و شركت ، فقط در چيزى است كه بر سر آن جنگ صورت گرفته است كه براى مقاتلان ، چهار سهم و براى پيامبر ، يك سهم قرار دارد. و آنچه براى پيامبر صلى الله عليه و آله است ، به شش بخش قسمت مى كند : سه سهم براى خود و سه سهم براى يتيمان ، فقيران و در راه ماندگان .
امّا انفال، اين حكمش نيست، بلكه فقط براى پيامبر صلى الله عليه و آله بود . و فدك ، تنها براى رسول خدا صلى الله عليه و آله بود ؛ چون او صلى الله عليه و آله و امير المؤمنين عليه السلام آن را فتح كردند و با آن دو، كس ديگرى نبود. از اين رو ، نام فى ء از آن برداشته شد و نام انفال گرفت. همچنين است بيشه زارها ، معادن ، درياها و صحراها كه فقط براى امام است.
اگر گروهى با اذن امام ، در اينها كار كردند ، چهار سهم براى آنان است و يك سهم براى امام. و اين سهم امام ، حكم خمس را دارد. و هر كس بى اجازه امام ، در اينها كار كرد ، امام ، همه آن را مى گيرد، كسى در آن سهمى ندارد. چنان كه هر كس ،

1.سوره انفال، آيه ۴۱.

صفحه از 308