مردى جليل القدر ، حافظ احاديث، بصير به رجال و ناقد اخبار بود. در ميان اهل قم ، كسى مانند او از جهت حفظ و انبوهى دانش ، ديده نشده است. او قريب به سيصد تصنيف دارد و فهرست كتاب هايش نيز معروف است ... . ^۱

4. افق علمى كلينى و شيخ صدوق

توصيف دو گزارشگر خبره شيعه يعنى نجاشى و شيخ طوسى ، از مقام ارجمند دو محدّث جليل القدر ثقة الإسلام كلينى و شيخ صدوق ، ما را از ذكر تمجيد ديگر بزرگان شيعه در باره آنان ، بى نياز مى كند .
چنان كه گذشت، نجاشى ، جناب كلينى را «موثّق ترين و دقيق ترين كس در حديث» و «شيخ و بزرگ اصحاب ما در زمان خود در رى» خواند و شيخ طوسى نيز او را به «ثقه بودن» و «آگاهى از اخبار» ، وصف نمود .
در مورد شيخ صدوق نيز نجاشى ، او را «شيخ و فقيه شيعيان» و «بزرگ شيعيان در خراسان» دانست و چنين گزارش كرد كه «بزرگان طايفه اماميه در بغداد، از محضر شيخ صدوق ، آن زمان كه بسيار جوان بوده ، كسب حديث كرده اند. شيخ طوسى نيز با اوصافى چون: «جليل القدر» ، «حافظ احاديث» ، «بصير به رجال» و «ناقد اخبار» از وى ياد كرد.
آگاهى از اوج علمىِ اين دو ستاره آسمان حديث شيعه، از يك سو ، استفاده علمىِ شيخ صدوق از كلينى را معنادار مى كند و از سوى ديگر بر مهم بودن آگاهى از رابطه علمى ايشان ، مهر تأييد مى نهد .

5. مقايسه زمانى حيات كلينى و شيخ صدوق (به هدف تعيين ميزان هم زمانى ايشان)

ولادت شيخ صدوق پس از سال 306 ق ، و وفات كلينى به سال 329 ق ، بوده است. بدين ترتيب ، ميزان هم زمانى روزگار اين دو محدّث ، بيست سال يا اندكى بيشتر