از جمله «وكذلك ...» سه برداشت گوناگون مى توان كرد :
اوّل ، آن كه : شيخ صدوق برخى از رواياتى را كه در كتاب من لا يحضره الفقيه آورده است ، از ديگر آثار كلينى و طريق اساتيد خود ، از كلينى نقل مى كند و به همين ترتيب (كذلك) ، تمام روايات الكافى را نيز كه در اين كتاب نياورده ، از همين اساتيد ، نقل مى كند.
دوم ، آن كه : تمام آنچه شيخ صدوق در كتاب من لا يحضره الفقيه از محمّد بن يعقوب نقل مى كند ، از كتاب الكافى است ؛ ليكن به همين ترتيب (كذلك) ، اين اساتيد ، بقيّه روايات الكافى را هم براى وى نقل كرده اند .
سوم ، آن كه : صدوق ، به تمام رواياتى كه از كلينى نقل كرده (اعم از الكافى و غير آن) از طريق اين اساتيد ، دسترس داشته است ؛ ولى تمام احاديثى را كه از كتب كلينى در دسترسش بوده ، در كتاب من لا يحضره الفقيه نياورده ؛ بلكه او به همين ترتيب (كذلك) حتّى روايات الكافى را نيز كه با موضوع كتاب من لا يحضره الفقيه مرتبط بوده اند از طريق شاگردان كلينى، روايت كرده است.
با توجّه به اين كه برخى از روايات منقول از كلينى كه در كتاب من لا يحضره الفقيه آمده اند ، در نسخه موجود الكافى پيدا نمى شوند، اخذ هر يك از اين برداشت هاى سه گانه ، ما را به ديدگاه هاى جداگانه اى سوق مى دهد. على رغم اين ابهام، بى شك ، از عبارت صدوق بر مى آيد كه او به نسخه كامل الكافى از چند طريق ، دسترس داشته است.

8 . شيخ صدوق و نقل آثار كلينى براى آيندگان

علماى بغداد مانند شيخ مفيد و شيخ طوسى ، كتاب الكافى را به طرق فراوان و بدون وساطت شيخ صدوق ، دريافت و نقل كرده اند. مراجعه به اجازات علماى متأخّر نيز نشان مى دهد كه آنان عموماً آثار كلينى را از طريق علماى بغداد دريافت كرده اند. ^۱