با اين حال ، اين احتمال وجود دارد كه شيخ صدوق ، الكافى را در خراسانِ آن روز (يا همان ايران و افغانستان و تاجيكستان امروز) براى كسانى روايت كرده باشد. البتّه اشتغال مداوم شيخ صدوق به اخذ حديث، تأليف پى در پىِ آثار جديد و روايت آن آثار ، مى تواند او را از وقت گذارى براى نقل آثارى چون الكافى باز داشته باشد. همچنين همان دليلى كه باعث شده وى به نقل هاى گسترده از الكافى دست نزند، مى تواند لااقل از همّت او براى تشكيل جلسات قرائت و سماع الكافى ، كاسته باشد. ۱
با اين حال ، قرائن اندكى براى وجود نقل هايى از الكافى و ديگر آثار كلينى از طريق شيخ صدوق هست . نمونه اى از اين دست، در اجازه شيخ حرّ عاملى به شيخ محمّد فاضل مشهدى ، منعكس است. صاحب وسائل الشيعة در اين باب مى نويسد:
و أجزت له أن يروى عنّى كتاب الكافى و كتاب الرسائل و كتاب تعبير الرؤيا و كتاب الردّ على القرامطة و غير ذلك من مؤلّفات الشيخ أبى جعفر محمّد بن يعقوب الكلينى بالسند الأوّل عن الصدوق ، عن محمّد بن محمّد بن عصام الكلينى ، عنه و بالسند السابق عن المفيد ، عن جعفر بن محمّد بن قولويه ، عنه . ۲
9. «ابن بابويه» در اسناد «الكافى»
يكى از قرائنى كه مى تواند بر وجود نسخه شيخ صدوق نزد ناقلان كتاب الكافى دلالت داشته باشد، وجود كلمه «ابن بابويه» در آغاز سند يكى از احاديث الكافى است.
روايت سوم از باب مولد «على بن الحسين عليه السلام» از ابواب، تاريخ الكافى، چنين است :
على بن إبراهيم بن هاشم، عن أبيه، عن محمّد بن عيسى، عن حفص بن البخترى، عمّن ذكره، عن أبى جعفر عليه السلام قال: لمّا مات أبى على بن الحسين عليه السلام ، جاءت ناقة له
1.در ادامه مقاله ، به اين موضوع خواهيم پرداخت .
2.بحار الأنوار ، ج ۱۰۷ ، ص ۱۱۸.
