رابطه علمي شيخ صدوق و مرحوم كليني - صفحه 240

من الرعى حتّى ضربت بجرانها القبر و تمرّغت عليه، فأمرت بها فردّت إلى مرعاها ، و إنّ أبى عليه السلام كان يحجّ عليها و يعتمر و لم يقرعها قرعة قط . ۱
در نسخه الكافى ، پس از اين روايت ، چنين آمده است :
ابن بابويه الحسين بن محمّد بن عامر ، عن أحمد بن إسحاق بن سعد، عن سعدان بن مسلم، عن أبى عمارة، عن رجل، عن أبى عبد اللّه عليه السلام قال : لمّا كان فى الليلة التى وعد فيها على بن الحسين عليهماالسلام قال لمحمّد عليه السلام : يا بنىّ ! ابغنى وضوءا ... . ۲
وجود نامتعارف كلمه «ابن بابويه» در ابتداى سند اين روايت، براى محقّقان ، سؤال انگيز گشته است. مرحوم فيض در الوافى و برخى ديگر از محقّقان ، احتمالاتى را مطرح ساخته اند. علّامه مجلسى در مرآة العقول ، نظرات مختلف را آورده و ديدگاه مختار خود را بيان كرده است. مرحوم أبو المعالى كلباسى نيز در سه رساله از رسائل رجالى خود ، به شكلى تقريباً مشابه ، به اين مسئله پرداخته و بر قول علّامه مجلسى در اين باره صحّه گذارده است. ۳
ما در اين جا مضمون كلام كلباسى را از كتابش ، الرسائل الرجالية، ۴ مى آوريم :
مهم ترين احتمالاتى كه در اين زمينه داده شده ، بدين ترتيب اند :
احتمال اوّل: مراد از «ابن بابويه»، على بن بابويه (پدر شيخ صدوق) است. كلمه ابن بابويه ، توسط شاگرد كلينى در متن وارد شده و معنايش آن است كه اين روايت در نسخه على بن بابويه بوده است .
احتمال دوم: مراد از «ابن بابويه»، على بن بابويه است. كلمه ابن بابويه ، توسط خودِ كلينى در متن وارد شده و معنايش آن است كه او اين حديث را از پدر شيخ صدوق، روايت كرده است.

1.الكافى ، ج ۱، ص ۴۶۷ ـ ۴۶۸.

2.همان، ص ۴۶۷ .

3.ر . ك : الرسائل الرجالية ، ج ۳، ص ۱۷۰ ـ ۱۷۴ . نيز ، ر . ك : ج ۴، ص ۳۰ ـ ۳۳ و ص ۵۰ ـ ۵۳ .

4.ر . ك : همان ، ج ۴، ص ۳۰ ـ ۳۳ .

صفحه از 260