رابطه علمي شيخ صدوق و مرحوم كليني - صفحه 245

اين احتمال قوى وجود دارد كه يادكرد از كلينى در اسناد اين احاديث ، به عنوان راوىِ يكى از كتب پيشينيان بوده و نقل صدوق از كلينى بر وجود آن روايات در آثار كلينى دلالت نداشته باشد.
ذكر شدن كلينى در برخى از طرق نجاشى به كتب اصحاب ، احتمال اخير را تقويت مى كند. ۱ بر خلاف شيخ طوسى كه از كلينى به عنوان راوى هيچ كتابى نام نبرده، نجاشى ، ذيل نام شش تن از مؤلّفان شيعه، از كلينى به عنوان راوى آثار آنان براى نسل هاى بعد ، ياد كرده است. اين احتمال هست كه وى راوى كتب ديگرى نيز بوده ؛ ولى گزارش آنها به ما نرسيده باشد.
در اين جا به ذكر نام مؤلّفان، سند كلينى به آثار آنان و نام آن دسته از تأليفات آنان كه توسط وى نقل شده ، مى پردازيم.
يك . نام مؤلّف: حسين بن محمّد بن عمران اشعرى .
نام كتاب مؤلّف كه توسط مرحوم كلينى ، روايت شده است: كتاب النوادر .
سند نجاشى (از كلينى تا صاحب كتاب) : عن محمّد بن يعقوب ، عنه. ۲
دو . نام مؤلّف: احمد بن محمّد بن عيسى.
نام كتاب مؤلّف كه توسط مرحوم كلينى ، روايت شده است: كتاب التوحيد، كتاب فضل النبى صلى الله عليه و آله ، كتاب المتعة، كتاب النوادر، كتاب الناسخ و المنسوخ، كتاب الأظلّة، كتاب المسوخ، كتاب فضائل العرب.
سند نجاشى (از كلينى تا صاحب كتاب): عن محمّد بن يعقوب ، عن على بن إبراهيم و محمّد بن يحيى و على بن موسى بن جعفر و داوود بن كورة و أحمد بن إدريس، عن أحمد بن محمّد بن عيسى. ۳

1.بخصوص اگر سند كلينى در آن روايات ، با سندى كه نجاشى از كلينى تا صاحب اثر ذكر مى كند ، متناظر باشد.

2.رجال النجاشى ، ص ۶۶.

3.همان، ص ۸۱ - ۸۳ .

صفحه از 260