انواع سوگندهای قرآن
پرسش :
سوگندهای قرآن، به چند دسته تقسیم می شوند؟
پاسخ :
سوگندهای قرآن متنوّع اند و آنها را از چند جهت می توان تقسیم کرد:
یک. از جهت تعداد سوگند، به «تک سوگندها» و «چندسوگندها»؛
در تک سوگندها، یک سوگند در آیۀ قرآن ذکر شده است، مانند سوگند به عصر در آیۀ: وَ الْعَصْرِ[۱]یا سوگند به آسمان مشبّک در آیۀ: وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الْحُبُکِ.[۲]
در چندسوگندها، چند سوگند پشت سر هم ذکر شده است، مانند:وَ الْفَجْرِ * وَ لَيَالٍ عَشْرٍ * وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ * وَ اللَّيْلِ إِذَا يَسْرِ؛[۳]سوگند به سپیده دم، و سوگند به شب های ده گانه، و سوگند به جُفت و تاق، و سوگند به شب، وقتی سپری می شود .
دو. از جهت خود سوگند (مُقَسمٌ به)، به «سوگند به خدا» و «سوگند به مخلوقات خداوند».
در قرآن بارها به ذات و صفات خداوند، سوگند یاد شده است، مانند: تَاللهِ؛[۴]سوگند به خدا و فَوَ رَبِّ السَّمَاءِ
وَ الْأَرْضِ؛[۵]سوگند به پروردگار آسمان و زمین.
همچنین در قرآن به موارد گوناگونی از مخلوقات خداوند، یک یا چند بار و با تعبیرهای مختلف، سوگند یاد شده است، از جمله: سوگند به صفات و افعال فرشتگان: وَ الصَّافَّاتِ صَفّاً؛[۶]سوگند به صف بستگان که صف باشکوه بسته اند، سوگند به پیامبر اکرم(ص): لَعَمْرُکَ؛[۷]سوگند به جان تو، سوگند به قرآن کریم:وَ اݢݢلْقُرْآنِ الْحَکِيمِ؛[۸]سوگند به قرآن حکیم، سوگند به روز قیامت: وَالْيَوْمِ الْمَوْعُودِ؛[۹]سوگند به روز وعده داده شده.
سوگندهای قرآن به پدیده های زمینی و آسمانی، موجب توجّه و مطالعات علمی و تجربی بشر بر روی آنها و شکوفایی دانش های بشری در شاخه های گوناگون آن شد. طنطاوی، مفسّر بزرگ معاصر، می نویسد: «سوگند قرآنی، کلید دانش هاست».
[۲]. سورۀ ذاریات، آیۀ ۷. برای دیدن نمونه های دیگر تک سوگندی، ر.ک: سورۀ نحل، آیات ۵۶ و ۶۳؛ سورۀ معارج، آیات ۴۰ و ۴۱؛ سورۀ حِجر، آیات ۷۲ و ۷۳؛ سورۀ یس، آیات ۱ ۴؛ سورۀ نجم، آیات ۱ ۴.
[۳]. سورۀ فجر، آیات ۱ ۴. برای دیدن نمونه های دیگر چندسوگندی ر.ک: آیات نخستین سوره های صافّات، ذاریات، طور، قیامت، مرسلات، نازعات، بروج، بلد، شمس، لیل، ضُحی، تین، عادیات.
[۴]. سورۀ نحل، آیات ۵۶ و ۶۳.
[۵]. سورۀ ذاریات، آیۀ ۲۳.
[۶]. سورۀ صافّات، آیۀ ۲۳.
[۸]. مانند سورۀ یس، آیۀ ۲.
[۹]. مانند سورۀ بروج، آیۀ ۲. نمونه های دیگر سوگند به مخلوقات خداوند، عبارت اند از: نفس انسان، عصر، قلم و آنچه می نگارد، کتاب، اسبان مجاهدان، پدر و فرزند، آسمان و زمین، خورشید و نور آن، روز و شب، سپیدۀ صبح، غروب آفتاب، شب های ده گانه، ستاره، ماه، باد، ابر، شهر مکّه، محلّ نزول وحی بر حضرت موسی؟ع؟؛ بیت معمور، دریا، کشتی، انجیر و زیتون، شفع و وَتر، تمام هستی و ... .
بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت
