محققاني همچون امام خميني ۱ ، آية الله خويي ۲ و شهيد سيد محمد باقر صدر ۳ روايات عرض را دو قسم مي‌دانند:
الف. رواياتي که به طور کلي در باره عرضه احاديث بر قرآن سخن مي‌گويند، بي آن که در مقام بيان تعارض ميان دو حديث باشند. اکثر روايات عرض مربوط به اين قسم هستند؛
ب. رواياتي که در مقام حل تعارض بين دو خبر آمده است و ترجيح روايات موافق قرآن و طرح مخالف آن را بيان مي‌کند.
در نقطه مقابل نيز، بزرگاني چون مرحوم آخوند خراساني هم روايات عرض حديث بر قرآن را درون يک طيف جاي داده‌اند که در جهت تمييز حجت از لا حجت وارد شده‌اند؛ زيرا به گمان ايشان خبر مخالف قرآن از اصل حجت نيست تا پاي تعارض به ميان کشيده شود. ۴
الف. روايات دسته اول
اين گونه احاديث ـ که در متن آنها از فرض تعارض ذکري به ميان نيامده ـ عبارتند از:
1. عن ابي عبدالله عليه السلام قال: قَالَ رَسُولُ الله صلي الله عليه و آله و سلم:
إِنَّ عَلي كُلِّ حَقٍّ حَقِيقَةً وَ عَلَي كُلِّ صَوَابٍ نُوراً فَمَا وَافَقَ كِتَابَ الله فَخُذُوهُ وَ مَا خَالَفَ كِتَابَ الله فَدَعُوهُ؛۵
امام صادق عليه السلام از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم نقل مي‌کند که فرمود:
براي هر حقي حقيقتي و براي هر واقعيتي نوري است. پس هر چه را که با قرآن موافق است، بگيريد و هر چه مخالف قرآن است رها کنيد.
22. عَنْ أَيُّوبَ بْنِ الْحُرِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ الله عليه السلام يَقُولُ:
كُلُّ شَيْ ءٍ مَرْدُودٌ إِلَي الْكِتَابِ وَ السُّنَّةِ وَ كُلُّ حَدِيثٍ لَا يُوَافِقُ كِتَابَ الله فَهُوَ زُخْرُفٌ؛۶
ايوب بن حر از امام صادق عليه السلام نقل مي‌کند که فرمود:
هر چيزي به کتاب و سنت بازمي‌گردد و هر حديثي که موافق کتاب خدا نباشد، زخرف است.
3. عن ايوب بن راشد، عَنْ أَبِي عَبْدِ الله عليه السلام قَالَ:
1.تنقيح الاصول، ج ۴، ص ۵۵۹ .
2.مصباح الاصول، ج ۳، ص ۴۰۷.
3.بحوث في علم الاصول، ج ۷، ص ۳۱۵ و ۳۳۷.
4.کفاية الاصول، ص ۴۴۵.
5.الکافي، ج۱، ص۶۹ .
6.همان.
