روح بدن است و آنها را به حيوانات تشبيه كرد (و فرمود: إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلاً؛ آنها مانند حيوانات و بلكه از آنها هم گمراهترند. (سوره فرقان، آيه44)؛ چرا كه حيوانات هم با روح بدن حركت ميكنند.
۵. قال جعفر بن محمد عليه السلام: في الانبياء والاوصياء خمسة ارواح؛ روح البدن، و روح القدس، و روح القوة، و روح الشهوة، و روح الايمان، و في المؤمنين اربعة ارواح، افقدها روح القدس و في الكفار ثلاثة ارواح روح البدن... ؛۱امام صادق عليه السلام فرمود: در پيامبران و اوصيا پنج روح وجود دارد: روح بدن، روحالقدس، روح قوت، روح شهوت و روح ايمان. اما در مؤمنان روحالقدس وجود ندارد و چهار روح ديگر وجود دارد و در كافران هم (غير از روحالقدس و روح ايمان) سه روح ديگر وجود دارد كه يكي از آنها روح بدن است.۶ . قال ابوالحسن عليه السلام: ان المرء اذا نام فانّ روح الحيوان باقية في البدن...، فامّا ارواح الحياة فانّها في الابدان لا يخرج الاّ بالموت ...، و لو كانت روح الحياة خارجةً لكان بدناً ملقي لايتحرک ، و لقد ضرب الله لهذا مثلاً في كتابه في اصحاب الكهف حيث قالوَنُقَلِّبُهُمْ ذَاتَ الْيَمِينِ وَذَاتَ الشِّمَالِ، افلا تري انّ ارواحهم فيهم بالحركات؛۲ابوالحسن عليه السلام فرمود: هنگامي كه انسان ميخوابد، روح حيات در بدن باقي ميماند... اما روح حيات در بدن است و فقط هنگام مرگ از آن خارج ميشود... اگر روح حيات از بدن خارج شود، بدن، بيحركت به كناري ميافتد و خداوند در قرآن براي اين امر درباره اصحاب كهف مثالي ميزند و ميگويد: «آنان را به راست و چپ ميگردانديم». آيا نميبيني كه به دليل حركت آنها، (هنوز آنان زندهاند و) روحشان در بدنشان قرار دارد.۷. قال علي بن الحسين عليه السلام: الحمد لله الذي... متّعنا بارواح الحياة؛۳امام سجاد عليه السلام فرمود: سپاس خداوندي را كه ما را از روح حيات بهرهمند ساخت!
در برخي از احاديث از دميده شدن روح حيات به جنين در مرحلهاي خاص از تكوين آن سخن رفته است و اين روح را غير از آن روحي معرفي كردهاند كه از دوران قديم (عالم ذر) همراه نطفه (بدن ذرهاي) بوده است و با آن هميشه از صلب پدر و رحم مادر به صلب و رحم بعد منتقل شده است:
۸ . عن ابي جعفر عليه السلام: ان الله اذا اراد ان يخلق النطفة التي مما اخذ عليها الميثاق في صلب آدم... يبعث الله ملكين ... و فيها الروح القديمة المنقولة في اصلاب الرجال و ارحام النساء، فينفخان فيها روح الحياة و البقاء؛۴امام باقر عليه السلام فرمود: هنگامي كه خداوند بخواهد نطفهاي را كه از او در صلب حضرت آدم عليه السلام پيمان گرفته است، بيافريند... دو فرشته را مأمور ميكند كه در نطفهاي كه در آن روح قديمي است ـ كه از صلبهاي پدران و رحمهاي مادران (نسل به نسل) منتقل ميشود ـ روح حيات و بقا بدمند.
1.بحار الأنوار، ج۲۵، ص۵۴، ح۱۴ (با تلخيص).
2.همان، ج۵۸، ص۴۳، ح۱۹.
3.۱ . الصحيفة السجادية، دعاي اول.
4.۱ . الكافي، ج۶، ص۱۳ ـ ۱۴، ح۴؛ بحار الأنوار، ج۵۷، ص۳۴۴.