سيد عبد الله شبر در نزاع اصولی و اخباری - صفحه 179

پاره‌اي اخبار نيز به اين مطلب تصريح گرديده است ۱
او راه تشخيص اين روايات را رجوع به آيات قرآن و سنت معلوم و ادله قطعي دانسته ۲ و معتقد است که در مورد احاديث تقيه نيز بايد از قواعد و اصولي که از طريق امامان معصوم عليه السلام ارائه گرديده، بهره جست. ۳
مرحوم شبر با استناد به سخن شهيد ۴ در الذکري منشأ اختلاف عظيم ميان فقها را اختلاف مباني آنها و يا اختلاف ظاهري روايات مي‌‌داند و معتقد است که تناقض تام و کامل، به ندرت در بين روايات يافت مي‌‌شود؛ چراکه ائمه عليهم السلام گاهي در زمان تقيه از مخالفان مي‌‌زيستند؛ لذا در بسياري از زمان‌ها جواب سؤال کننده را مطابق عقيده او يا عقيده برخي از حاضران در مجلس يا عقيده کسي که قرار بود، مطالب به او برسد، ايراد مي‌‌فرمودند. ۵

تنويع حديث ۶

اخباريان با تقسيم اخبار و احاديث به انواع چهارگانه صحيح، ضعيف، حسن و موثق مخالف‌اند. ۷ استرآبادي بر علامه حلي به دليل ابداع تقسيم‌بندي جديد، خرده گرفته و روش او را مخالف اصحاب ائمه عليهم السلام بر شمرده است. ۸ قابل توجه اين که در مخالفت با تنويع احاديث، اخباريان معتدل نيز با افراطيان اخباري هم‌آهنگند. ۹ به اعتقاد اخباريان، اگر حديثي مؤيد به قرايني باشد که موجب علم به صدور آن از جانب معصوم عليه السلام گردد، صحيح است؛ هر چند راوي آن ضعيف بوده باشد. ۱۰
مرحوم شبر، به مانند اخباريان، تکيه بر سند را در حکم به صحت و ضعف حديث نادرست دانسته و با تنويع حديث به شکل کنوني مخالف است. ۱۱
او که پيدايش اين اصطلاح مربوط به قبل از زمان علامه حلي و سيد بن طاووس دانسته، معتقد است

1.المختصر النافع في علم الدراية، ص۴۶.

2.همان، ص۴۷.

3.همان، ص۱۰۱.

4.شهيد اول، محمد بن مکي، (م۷۸۶ق).

5.المختصر النافع في علم الدراية، ص۱۰۲ و ۱۰۳.

6.حسين بن شهاب الدين کرکي عاملي در هداية الابرار در مورد علم درايه مي‌گويد: إعلم أنَّ هذا العلم عندنا قليل الجدوي بعد ما ظهر لک ما بينّاه من صحة أحاديثنا و بطلان العمل بالإصطلاح الجديد فيها، و أما غير ذلک من مقاصده، فإنما هو کلام مزخرف نسبته إلي المحدث الماهر کنسبة العروض إلي الشاعر المستقيم الطبع في عدم إحتياجه إليه (هداية الابرار، ص۱۰۱ و ۱۰۲).

7.وسائل الشيعة، ج۳۰، ص۲۵۱؛ الفوائد المدنية، ص۵۵ و ۵۶ .

8.الفوائد المدنية، ص۳ و ص۱۸۱.

9.الدرر النجفية، ج۲، ص۳۳۴-۳۲۷.

10.وسائل الشيعة، ج۳۰، ص ۱۹۸و۱۹۹، مؤسسة آل البيت لإحياء التراث

11.المختصر النافع في علم الدراية، ص۸۱-۸۸ .

صفحه از 193