عليه السلام مشرّف شديم و آن واقعه را براي حضرتش بازگو کرديم. امام عليه السلام فرمود: روزي پدرم، زيد را خواستند و دستور داد تا قرآن را بخواند. سپس پدرم آيه‌هاي مشکل قرآن را از او پرسيد و او يکي پس از ديگري جواب صحيح مي‌داد. پدرم آن چنان تحت تأثير استعداد فوق‌العاده و دانش او قرارگرفت که برخاست و ميان دو چشم زيد را بوسيد. ^۱

نتايج بحث

1. ابو حمزه ثمالي، ثابت بن دينار، کنيه وي را ابوصفيه هم گفته‌اند. وي از قبيله أزْد، بطن ثُماله و از اهل کوفه است. از راويان نيمه دوم قرن اوّل و نيمه اوّل قرن دوم است. وي چهار امام معصوم عليهم السلام، يعني از امام سجّاد عليه السلام تا امام کاظم عليه السلام را درک کرده و از ايشان روايت کرده است.
2. ائمّه اطهار عليهم السلام، متقدّمان، و متأخّران همگي ابو حمزه ثمالي را توثيق کرده‌اند. از اهل سنّت نيز تنها ذهبي وي را توثيق کرده است. تنها يک روايت در ذمّ وي وجود دارد. اين روايت به تنهايي نمي‌تواند اثر روايات بسياري را که در مدح او است خنثي سازد؛ علاوه بر نقدهايي نيز که بر آن وارد شده است. او در نزد قاطبه اهل سنّت تضعيف شده است و اين فقط به سبب تشيع وي و اعتقاد به رجعت و ديگر عقايد شيعي است.
3. ابوحمزه ثُمالي بيشتر در باب اخلاقيات، مسائل تربيتي و اصول و عقايد ديني روايت دارد و کمتر از وي در باب «مسائل فقهي» روايتي نقل شده است. دلايل اين امر عبارتند از:
اوّل. ملازمت و همنشيني ابوحمزه در دوران امام سجاد عليه السلام بيشتر از دوران ساير ائمه عليهم السلام است.
دوم. ابوحمزه خود به اين گونه روايات تمايل بيشتري داشته است.
سوم. ابوحمزه از مخضرمين بوده است.
چهارم. وفات ابوحمزه قبل از گرم شدن جدال ميان مذاهب اسلامي و رسيدن آن به بالاترين سطح خود است.
4. آثار او عبارت‌اند از: مجموعه روايات مسندأبي حمزه، کتاب تفسير، دعاي ابوحمزه ثمالي، اصل روايي، صحيفة في الزهد، رساله حقوق، کتاب النوادر و ردّيه برمخالفان.

کتابنامه

ـ أسدالغابة في معرفة الصحابه، علي بن محمّد بن عبدالکريم ابن أثير الجزري، تحقيق: شيخ خليل مأمون شيحا، بيروت: دارالمعرفة، اول، 1418ق.
ـ الإصابة في تمييز الصحابة، ابن حجر عسقلاني، تحقيق: عادل احمد عبدالموجود و شيخ علي محمّد معوّض، بيروت: دار الکتب العلمية، اول، 1415ق.
ـ اصحاب امام صادق عليه السلام، علي محدّث زاده، تهران:کتابخانه چهل ستون مسجد جامع تهران، اوّل،
1373ش.