مجلسي درالوجيزة في علم الرجال، بحراني ميرداماد، فاضل و جزايري آن دو تن را ثقه مي‌دانند. ۱ امّا علامه حلّي در خلاصة الأقوال آن دو را يکي دانسته‌اند. ۲ برخي چون وحيد بهبهاني(م1206ق) و ميرداماد متذکّر شده‌اند که وي در الفهرست شيخ به عنوان حسين بن حمزه نام برده شده است، ولي حسين بن ابوحمزه ذکر نشده است. اين عبارت با کلام مرحوم مامقاني متفاوت است. وي مي‌گويد که در سه نسخه‌اي که از الفهرست شيخ به دست اينجانب رسيده است، حسين بن أبوحمزه ذکر شده است. او داراي کتاب بوده است. علما براي تمايز ميان وي و همنامان وي (تمييز مشترکات) آورده‌اند که «حسين بن ابوحمزه» از صادقين عليهما السلام روايت کرده است. وي همچنين از پدرش و عدّه‌اي ديگر نيز نقل روايت کرده است. ۳
محمّد ابن ابوحمزه
اين نام ميان محمّد بن ابوحمزه ثمالي ـ که ثقه است ـ ومحمّد بن ابوحمزه تيملي ـ که شيخ او را جزو اصحاب امام صادق عليه السلام ذکر کرده است، ولي ثقه نيست ـ ۴ مشترک است. بعيد به نظر مي‌رسد که ثمالي تصحيفي از تيملي باشد؛ که اگر چنين باشد، يکي هستند. ۵ نجاشي و شيخ بر اين باورند که وي کتابي در حديث داشته است. ۶ کشّي نيز وي را همراه دو برادرش از افراد فاضل و مورد اعتماد برشمرده است. ۷ برقي وي را از اصحاب امام صادق عليه السلام و از جمله مَوالي ذکر کرده است. ۸ وي از امام صادق عليه السلام و امام کاظم عليه السلام و ديگران بالغ بر 288 روايت نقل کرده است. جمعي نيز از او به نقل روايت پرداخته‌اند. ۹
علي بن ابي حمزه
اين نام ميان علي بن ابوحمزه ثمالي ـ که ثقه است ـ و علي بن أبي حمزه بطائني ـ که تضعيف شده ـ مشترک است. ۱۰ ابن غضايري در باره «علي بن أبوحمزه بطائني» گفته لعنت خدا بر وي باد که از شديدترين دشمنان امام رضا عليه السلامبوده است. علامه حلّي نيز به نقل کلام ابن غضايري در اين باره پرداخته است. مرحوم کشّي نيز روايات چندي در ذّم وي آورده است؛ ۱۱ امّا علي بن ابوحمزه ثمالي از ثقات است. کشّي او را در زمره افراد مورد اطمينان در نقل احاديث ائمه اطهار عليهم السلام دانسته است. علامه مجلسي و
1.راويان نور؛ ابوحمزه ثمالي، ص۲۵.
2.همان.
3.همان، ص۲۵ ـ ۲۶.
4.الفوائد الرجاليه، ج۱، ص۲۶۱ ـ ۲۶۲.
5.همان، ص۲۶۲.
6.راويان نور؛ ابوحمزه ثمالي، ص۲۷.
7.همان.
8.الفوائد الرجاليه، ج۱، ص۲۶۱.
9.همان، ص۲۶۲.
