وي از فقهاي شيعه، اديب، شاعر و متكلم دوره خود است که فقه را نزد ابوالصلاح حلبي فرا گرفت. آن گاه، به اصول و ادبيات اشتغال يافت و دو كتاب تأليف نمود: يكي به نام التاجي و ديگري معالم الدين. شرحي نيز بر الملخص نوشت. بسياري از حلبيان فقه و ادبيات را نزد وي آموختند؛ از جمله جدّ ابي غانم ابن هبة‌الله بن ابي جرادة ادبيات را و ابو محمد عبدالله بن سعيد خفاجي حلبي فقه و اصول را نزد وي تلمذ كردند. او در معرة النعمان ۱ پيش از سال چهارصد به دنيا آمد و همراه پدرش به حلب مهاجرت کرد. ۲
5. ثابت بن احمد بن عبدالوهاب حلبي (ق5)
او فقيهي صالح و از شاگردان ابو الصلاح حلبي بوده است. ۳ وي يكي از علماي بزرگ نحوي بوده و كتابي در باره قرائت عاصم نوشته است. او پس از وفات ابوالصلاح زعامت علمي و خزانه داري كتابخانه حلب را بر عهده گرفت و كتابي در ردّ اسماعيليه و نشان دادن انحرافات آنها نوشت. به همين دليل اسماعيليان او را به مصر بردند و به دستور حاكم مصر به دار آويخته شد. سپس خزانه كتابخانه حلب را به آتش كشيدند كه در آن ده هزار جلد كتاب از موقوفات سيف الدوله بود. ۴
6 . محمد بن حسن بن علي بن حسن بن علي، شيخ ابو جعفر حلبي (ق5)
وي محقق دقيق و فاضل و عابد بود كه از شيخ طوسي و ابن برّاج روايت كرده است. ۵
7. محمد بن علي بن محسن، ابوجعفر الحلبي (ق5)
او فقيه و شاعر حلب بود که به عراق سفر كرد و از شيخ طوسي روايت نمود. ابن عديم او را به نام «ابوجعفر علي بن المحسن الحلبي» معرفي كرده و روايتي را از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم از او، از طريق شيخ طوسي نقل كرده است. ۶
در فهرست منتجب الدين او محمد بن علي بن الحسن الحلبي معرفي شده و چنين آمده است:
وي فقيهي صالح است. شيخ طوسي را درک نمود. سيد ضياء الدين ابوالرضا راوندي و ابو الحسين قطب الدين راوندي بر او قرائت كرده‌اند. ۷
سيد محسن امين معتقد است كه او شاگرد ابو علي پسر شيخ طوسي بوده است، نه خود شيخ ۸
در مستدرك الوسائل، به نقل از الاربعين ابو حامد محمد بن عبد الله حلبي برادر زاده ابن زهره، حديث نامه عبدالله نجاشي والي اهواز و پاسخ امام صادق عليه السلام را به واسطه محمد بن علي بن محسن حلبي، از ابوالفتح كراجكي، از شيخ مفيد نقل كرده است. ۹
1.شهري قديمي در شام از توابع حمص ما بين حلب و حماة (معجم البلدان، ج۵، ص۱۵۶).
2.معجم اعلام الشيعة، ص۱۳۷ ـ ۱۳۸؛ بغيه الطلب، ج۵، ص۲۲۷۶.
3.فهرست منتجب الدين، ص۴۵؛ بحار الأنوار، ج۱۰۲، ص۲۱۴؛ امل الآمل، ج ۲، ص ۴۷.۷.
4.اعيان الشيعة، ج ۴، ص۷؛ تاريخ الاسلام، ج۳۰، ص۴۹۹؛ لسان الميزان، ج ۲، ص ۷۵.
5.امل الآمل، ج۲، ص۲۵۹؛ معجم رجال الحديث، ج۱۶، ص۲۴۳.
6.ر.ک : بغية الطلب في تاريخ حلب، ج۱۰، ص۴۳۷۵ ـ ۴۳۷۶.
7.فهرست منتجب الدين، ص۱۰۱ ؛ امل الآمل، ج ۲، ص۲۸۹؛ رياض العلماء، ج۵، ص۲۴۱.
8.ر.ک : اعيان الشيعة، ج ۹، ص۴۳۳.
9.مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۱۷۲.
