[ فضليت دعا ]

وَ عَليْكُمْ بِالدُّعَاءِ ؛ فَإِنَّ الْمُسْلِمِينَ لَمْ يُدْرِكُوا نَجَاحَ الْحَوَائِجِ عِنْدَ رَبِّهِمْ بِأفْضَلَ مِنَ الدُّعَاءِ وَالرَّغْبَةِ إلَيْهِ وَالتَّضَرُّعِ إلَى اللّه ِ وَ الْمَسْأَلَةِ ، لَهُ فَارْغَبُوا فِيمَا رَغَّبَكُمُ اللّه ُ فِيهِ ، وَ أجِيبُوا اللّه َ إلى مَا دَعَاكُمْ إلَيْهِ لِتُفْلِحُوا وَ تَنْجُوا مِنْ عَذابِ اللّه ِ .
يعنى : بر شما باد به دعا ؛ زيرا كه مسلمانان در نمى يابند مطالب و برآمدن حاجاتى را كه در درگاه الهى داشته باشند ، به وسيله اى كه بهتر از دعا و رغبت به دعا يا رغبت به كرم الهى باشد ، و بهتر از تضرّع در درگاه الهى و سؤال مطالب از جناب اقدس او باشد. پس راغب باشيد در آنچه خداى تعالى^۱شما را به آن ترغيب فرموده ، و اجابت كنيد دعوت الهى را در آنچه شما را به آن ، دعوت فرموده تا آن كه رستگار شويد و از عذاب الهى نجات يابيد .
و ترغيب و دعوت خداى ـ عزَّ و جلَّ ـ اشاره است به آن كه در كلام مجيد فرموده كه : «وَ قَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِى أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِى سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ» ؛ ^۲ يعنى : گفت پروردگار شما كه : بخوانيد مرا در مطالب ، تا دعاى شما را مستجاب سازم. به درستى كه آن جماعت كه سركشى مى كنند از عبادت ^۳ من ، زود باشد كه داخل جهنّم شوند به خوارى و مذلّت .
و از احاديث و دعاى حضرت على بن الحسين عليهماالسلام ظاهر مى شود كه مراد الهى از عبادت كه در اين آيه فرموده ، دعاست. پس اوّلاً حق تعالى ، بندگان خود را به دعا امر فرموده و وعده استجابت فرموده و دعا را عبادت فرموده ، و ترك دعا را استكبار و سركشى از طاعت و بندگى شمرده و از ترك دعا ، وعيد رفتن به جهنّم به خوارى و مذلّت فرموده. و در جايى ديگر از كلام مجيد فرموده كه : «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِى عَنِّى فَإِنِّى قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِى وَلْيُؤْمِنُواْ بِى لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ» . ^۴ و ترجمه ظاهرش آن است كه : هر گاه از تو پرسند بندگان من كه صفت من چيست ، يا آن كه : من به ايشان دورم يا نزديك ، يا آن كه از من آهسته سؤال كنند يا به آواز بلند ، پس بگو به ايشان كه : من ، نزديكم به علم و احاطه يا به لطف و مرحمت ، و مستجاب مى گردانم دعاى كسى را كه سؤال مطلب خود از من كند. پس بايد كه بندگان من ، استجابت كنند و قبول نمايند آنچه از ايشان طلبيده ام (كه آن ، دعاست ، چنانچه من اجابت مى كنم دعوت ايشان را يا قبول كنند جميع تكاليف و اوامر و نواهى مرا) ، شايد كه راه راست يابند .
پس در اين دو آيه ، ترغيب و دعوت به دعا واقع شده و در آيات ديگر نيز امر به دعا واقع شده و احاديث در اين باب ، بسيار است.
از آن جمله ، محمّد بن يعقوب كلينى رضى الله عنه از ميسر بن عبد العزيز روايت كرده كه گفت : حضرت امام جعفر صادق عليه السلام به من خطاب فرمود كه : اى ميسر ! دعا كن و مگو كه آنچه مقدّر است ، خواهد شد ؛ زيرا كه نزد خداى تعالى ، منزلتى هست كه به آن نمى توان رسيد ، مگر به سؤال مطالب . و اگر بنده ، دهان خود را ببندد و از خداى تعالى خيرى نطلبد ، چيزى به او عطا نمى فرمايد. پس سؤال كن تا به تو عطا كند ^۵ . اى ميسر ! به درستى كه هيچ درى نيست كه آن را بكوبند ^۶ ، مگر آن كه اميد باشد كه گشوده گردد . ^۷
و از سدير روايت كرده كه گفت : به حضرت امام محمّد باقر عليه السلام گفتم كه : كدام عبادت ، افضل است؟ فرمود كه : هيچ چيز پيش خداى تعالى افضل نيست از آن كه چيزى از او سؤال كنند و از نعمت هاى او طلب نمايند . و هيچ چيز نزد خداى تعالى ، بدتر از آن نيست كه از بندگى او سركشى كنند و از خزانه كَرَم او چيزى سؤال ننمايند . ^۸
و از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده كه فرمود : دعا ، برمى گرداند قضا را بعد از آن كه محكم شده باشد. پس دعا بسيار بكن ؛ زيرا كه دعا ، كليد هر رحمتى است و موجب رسيدن به هر حاجتى است ، و به كَرَم و ثواب الهى نمى توان رسيد ، مگر به دعا ، و هر درى را كه بسيار بكوبند ، اميد هست كه گشاده شود . ^۹
و از آن حضرت ، روايت كرده كه فرمود : خداى تعالى ، دفع مى كند به دعا چيزى را كه داند كه از براى آن ، دعا مى كنند ، و مستجاب مى كند ، و اگر نه آن بود كه بنده توفيق دعا مى يافت ، هر آينه ، از بلاها يا از غضب الهى ^۱۰ به او مى رسيد چيزى كه او را از روى زمين بردارد ، مانند درختى كه از ريشه بكَنَند . ^۱۱
و در چند حديث ، وارد شده كه : دعا ، سلاح انبيا عليهم السلام و سلاح مؤمنين است ، و شفاست از جميع دردها و مرض ها . ^۱۲