قرائت متفاوت قرآن

قرآن به یک قرائت بر پیامبر(ص) نازل شده است و ایشان نیز همان را برای مردم خوانده اند و ابلاغ کرده اند. اختلاف قرائات، پس از پیامبر(ص) و حتّی طبق برخی روایات، در زمان پیامبر(ص)، پدید آمد. در دوران عثمان نیز که از میان قرآن های موجود، یک مصحف اصلی تهیّه شد، هر چند که تا حدودی دامنه اختلاف قرائات کم شد، امّا باز ادامه پیدا کرد تا در آغاز قرن چهارم، ابن مجاهد، قاری بزرگ بغداد، از میان قرائات متعدّد، هفت قرائت را بر اساس معیارهای مشخّص برگزید.

پدیده اختلاف قرائات، دلایل گوناگونی دارد که مهم ترین آنها عبارت اند از:

ـ ضعف خطّ عربی. قرآن کریم در آغاز با رسم الخطّی نگاشته می شد که نقطه و اعراب و الف وسط کلمات نداشت. حتّی عثمان پس از یکی کردن مصحف ها، در کنار ارسال هر مصحف به شهرهای مهمّ اسلامی، یکی از بزرگ ترین شخصیت ها را که در قرائت قرآن تبحّر داشت، گسیل داشت.

ـ اختلاف لهجه قبایل عرب. قرآن به لغت و لهجه قریش که بهترین و فصیح ترین لهجه در میان لهجه های عرب بود، نازل شد؛ امّا قاریان قرآن که لهجه های گوناگونی داشتند، آن را به لهجه خود قرائت می کردند. همین امر به تدریج موجب اختلاف قرائات شد.

ـ اجتهاد قاریان. پس از یکی کردن مصحف ها و اعزام قاریان به شهرهای مختلف اسلامی، چه بسا قاریان، در قرائت آیه ای در مصحف که خالی از هر گونه اعراب بود، دچار تردید می شدند و به نظر خود، احتمالی را که مناسب تر می دانستند، بر می گزیدند.