بررسی سبک شناختی خطبة همام

نشریه : پژوهشنامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : حجت رسولی
پديدآورنده : ولی امیدی پور

چکیده :

خطبة هَمّام یکی از خطبه­های بلند اخلاقی و تربیتی نهج‌البلاغه است که در آن صفات متقین به تفصیل بیان شده است. تحلیل این خطبه از دیدگاه سبک­شناسی به منظور واکاوی اسلوب بلیغ و فصیح امام علی (ع) اهمیت دارد. این مقاله با رویکرد تحلیل ادبی، متن خطبه­ را با توجه به نظریة سبک­شناسی ساختارگرا، در سه سطح؛ زبانی (آوایی، واژگانی، نحوی)، ادبی و فکری بررسی کرده، به شیوۀ توصیفی-تحلیلی به تبیین عناصر سبکی خطبه پرداخته­است. هدف اصلی این پژوهش، کشف عناصر سبک­شناسی متن خطبة همام است که نقش بارزی در زیبایی آن ایفا می­کند. تبیین پیوند میان این عناصر سبکی و افکار امام(ع) از اهداف دیگر این پژوهش به‌شمار می­رود. نتایج پژوهش نشان­دهندۀ ارتباط تنگاتنگ سطوح سه­گانه با یکدیگر است. همچنین سطح زبانی و ادبی در تقویت زمینه­های فکری خطبه نقش داشته، در جهت اقناع مخاطب و القای اندیشه­های امام(ع)، با سطح فکری پیوندی ناگسستنی دارد. اسلوب کلام با اهداف، هماهنگی دارد و با گزینش مجموعه­ای از گوش‌نوازترین فواصل آهنگین، در کنار سایر عناصر موسیقی­ساز همچنین استفاده از فنون بلاغی و ساختارهای نحوی توانسته مفاهیم اخلاقی، عبادی و عرفانی را به خوبی به مخاطب برساند.