رهیافتی نو بر ترجمه‌های نهج‌البلاغه در پرتو تحلیل مؤلفه‌های معنایی واژگان

نشریه : پژوهشنامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : رسول فتحی مظفری
پديدآورنده : سیدمهدی مسبوق
پديدآورنده : مرتضی قائمی

چکیده :

از جمله شیوه­های جدید دستیابی به معانی واژگان که از زمان پیدایش آن در دانش معنی­شناسی دیری نمی­گذرد، فرآیند تجزیه و تحلیل مؤلفه­های معنایی واژگان است. در این روش، برای پی بردن به ماهیّت دقیق و همچنین تفاوت­های معنایی بین واژگان به نسبت هم­معنا، اجزا و آحاد تشکیل­دهندۀ معنای یک واژه مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرد و با تبیین تفاوت­های موجود بین آحاد معنایی مختلف، علاوه بر دستیابی به معنای دقیق، ظرافت­ها و تفاوت­های معنایی بین واژگان مترادف نیز کشف خواهد شد. مطالعات کنونی ترجمه، درصدد آن است تا با کاربست نظریه­های جدید معنی­شناسی در حوزۀ ترجمه، راه­گشای مترجمان و ترجمه­پژوهان برای تحقق تعادل ترجمه­ای باشد. در این جستار کوشیده­ایم تا ضمن معرفی این روش به عنوان رویکردی نوپا در حوزۀ معنی‌شناسی، با روشی توصیفی- تحلیلی به نحوۀ بر ابریابی واژگان بر مبنای تحلیل مؤلفه­ای اشاره نماییم. بدین منظور با انتخاب پنج ترجمۀ فارسی از خطبه­های نهج­البلاغه شامل ترجمه­های آقایان جعفری، دشتی، شهیدی، فقیهی و فیض­الاسلام به واکاوی عملکرد مترجمان در شیوۀ ترجمۀ شماری از واژگان نشان­دار نهج‌البلاغه و شیوۀ انتقال مؤلفه­های معنایی چنین واژگانی پرداخته­ایم. بـرآیند این جسـتار حاکی از آن است که توجه ناکافی به آحاد تشکیل­دهندۀ معنای یک واژه، علاوه بر این­که در انتقال سبک و ایدئولوژی نویسنده تأثیر سوئی برجای می­گذارد، زمینه­ساز برابریابی غیردقیق واژگان نیز خواهد شد.