چند ره نمود در مورد بُغض

در مواردى كه بغض و نفرت قلبى ، ارزش شمرده شده يا به جهت خاصّى و يا بدون جهت ، انسان در خود نسبت به ديگرى و يا ديگران ، احساس تنفّر قلبى مى نمايد ، در قرآن و روايات اسلامى ، ره نمودهايى ديده مى شود كه بسيار مهم و قابل توجّه اند :

۱ . اجتناب از ظلم

ره نمود اوّل ، اين كه تنفّر قلبى هر چند ارزش هم شمرده شود ، نبايد به تجاوز به حقوق مبغوض و ظلم بر او بينجامد :

«يَاأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ كُونُواْ قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَى أَلَّا تَعْدِلُواْ اعْدِلُواْ هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَى وَ اتَّقُواْ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ .[۱]

اى كسانى كه ايمان آورده ايد ! براى خدا قيام كنيد و به عدل ، گواهى دهيد ، مبادا دشمنى با گروهى ، شما را وادار كند كه عدالت پيشه نكنيد . به عدالتْ رفتار كنيد كه اين ، به پروا ، نزديك تر است . از خدا پروا كنيد كه خداوند به آنچه مى كنيد ، آگاه است»  .

امام على عليه السلام در تبيين ويژگى هاى مؤمن ، طبق نقلى ، مى فرمايد :

المُؤمِنُ لا يَحيفُ عَلى مَن يُبغِضُ ، وَ لا يَأثَمُ فيمَن يُحِبُّ .[۲]

مؤمن به كسى كه دشمنش مى دارد ، ستم نمى كند و به خاطر كسى كه او را دوست دارد ، مرتكب گناه نمى شود .

۲ . اجتناب از زياده روى

ره نمود دوم ، رعايت اعتدال و اجتناب از افراط و زياده روى در ابراز تنفّر قلبى است ، چنان كه از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله روايت شده :

أبغِض بَغيضَكَ هَونا ما ، عَسى أن يَكونَ حَبيبَكَ يَوما ما .[۳]

دشمنت را در حدّ ميانه دشمن بدار ؛ زيرا شايد روزى دوست تو شود .

۳ . اجتناب از جدايى

نكته سوم ، اين كه شخص مسلمان ، اگر به هر دليلى نسبت به مسلمان ديگر ، احساس بغض و تنفّر كرد ، نبايد با او قهر كند و از او جدا شود و اگر قهر كرد ، نبايد جدايى بيش از سه روز ، ادامه يابد :

لا هِجرَةَ فَوقَ ثَلاثٍ .[۴]

بيش از سه روز ، نبايد قهر كرد .

۴ . رعايت احتياط

آخرين نكته اين كه اگر انسان ، بدون جهت ، نسبت به كسى احساس تنفّر قلبى كرد ، اين احساس ، نشانه آن است كه ميان آنها هماهنگى روانى وجود ندارد و روح، احساس خطر مى نمايد . لذا در معاشرت با چنين افرادى بايد مراقبت هاى لازم به كار گرفته شود .[۵]