دوران جوانی را به دوران رشد، شکوفایی، شادابی و گرمی زندگی می توان تعریف کرد. بنا بر این، تعریف دوران جوانی ممکن است در اعصار مختلف تاریخ، متفاوت باشد.
نیز می توان گفت جوانی در افراد مختلف نیز متفاوت است.
قرآن کریم، مراحل زندگی انسان را از نظر توانمندی به سه دوره، تقسیم کرده است:
اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکم مِن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفا وَشَیبَةً یخْلُقُ مَا یشَاءُ وَهُوَ الْعَلِیمُ الْقَدِیرُ. (روم، آیه ۵۴)
خدا، همان کسی است که شما را آفرید، در حالی که ناتوان بودید. آن گاه، پس از ناتوانی قوت بخشید و سپس، بعد از توانمندی، ناتوانی [و پیری] قرار داد. او هر چه بخواهد، می آفریند، و هم اوست دانای توانا.
دوران های سه گانه زندگی، در آیه ای دیگر، چنین آمده است:
ثُمَّ یخْرِجُکمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّکمْ ثُمَّ لِتَکونُوا شُیوخا. (غافر، آیه ۶۷)
سپس شما را به صورت نوزادی [از شکم مادر] بیرون می فرستد، تا به کمال نیرومندی خود برسید، سپس تا پیر شوید.
دوران جوانی، همان دوران قوّت و کمال نیرومندی است و تا هر زمان که توانمندی انسان تداوم داشته باشد، جوان خواهد بود.
یکی از برجسته ترین آثار جوانی، شادابی و نشاط است. از نظر اسلام، باورهای صحیح و کردارهای نیک، رمز تداوم نشاط و شادابی جوانی است.
از نگاه قرآن و احادیث اسلامی، جوانی، بهار زندگی و بهترین فرصت برای خودسازی و سازندگی است. این فرصت، به قدری ارزشمند است که در قیامت، حسابرسی جداگانه از ایام عمر دارد ؛ اما کمتر جوانی است که تا خزان پیری اش فرا نرسد، ارزش بهار جوانی را آن گونه که شایسته است، بشناسد.