آیات و روایات:
تغییر قبله مسلمین (۲ق)
قرآن کریم:
سَیقُولُ السُّفَهاءُ مِنَ النَّاسِ ما وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِی کانُوا عَلَیها قُلْ للّهِ المَشْرِقُ والْمَغْرِبُ یهْدِی مَنْ یشاءُ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ.
بزودی مردمان سبک سر خواهند گفت: چه چیز آنان را از قبله شان که رو به آن می کردند روی گردان کرد؟ بگو: مشرق و مغرب از آن خداست. هر که را خواهد به راه راست هدایت می کند.
البقرة: ۱۴۲
قرآن کریم:
قَدْ نَرَی تَقَلُّبَ وَجْهِک فِی السَّمَاءِ فَلَنُوَلّینَّک قِبْلَةً تَرْضَاهَا فَوَلّ وَجْهَک شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ حَیثُ مَا کنتُمْ فَوَلُّواْ وُجُوهَکمْ شَطْرَهُ وَ إِنَّ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکتابَ لَیعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبّهِمْ وَ مَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا یعْمَلُونَ.
ما [به هر سو] گردانیدن رویت در آسمان را نیک می بینیم پس [باش تا] تو را به قبله ای که بدان خشنود شوی برگردانیم، پس روی خود را به سوی مسجد الحرام کن، و هر جا بودید، روی خود را به سوی آن بگردانید. در حقیقت، اهل کتاب نیک می دانند که این تغییر قبله از جانب پروردگارشان [بجا و] درست است و خدا از آنچه می کنند غافل نیست.
البقرة: ۱۴۴
ابو العالیة:
إنّ رسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله نَظَرَ نَحوَ بَیتِ المَقدِسِ فقالَ لِجِبریلَ: وَدِدتُ أنّ اللّهَ صَرَفَنی عن قِبلَةِ الیهودِ إلی غیرِها! فقالَ لَهُ جِبریلُ: إنّما أنا عَبدٌ مِثلُک و لا أملِک لک شیئا إلّا ما امِرتُ، فَادعُ رَبَّک و سَلْهُ، فَجَعَلَ رسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله یدِیمُ النَّظَرَ إلَی السَّماءِ رَجاءَ أن یأتِیهُ جِبریلُ بالّذی سَألَ، فَأنزَلَ اللّهُ «قَد نَری تَقَلُّبَ وَجْهِک فی السَّماءِ».
وقتی که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله، به سوی بیت المقدس نگریست، به جبرئیل گفت: دوست داشتم که خداوند قبله مرا از سمت قبله یهود به سوی قبله ای دیگر تغییر می داد. جبرئیل به آن حضرت گفت: من هم بنده ای مانند تو هستم و کاری از من برایت ساخته نیست، مگر در حدّی که به من فرمان داده می شود. بنا بر این، پروردگارت را بخوان و از او بخواه. از آن پس، رسول خدا صلی الله علیه و آله، پیوسته به آسمان می نگریست تا مگر جبرئیل از جانب خداوند پاسخ درخواست او را بیاورد. پس، خداوند این آیه را فرو فرستاد: «ما [به هر سو] گردانیدنِ رویت در آسمان را نیک می بینیم».
الدرّ المنثور: ۱/ ۳۴۳.
امام عسکری علیه السلام درباره آیه: «هر چند [این کار] جز بر کسانی که خدا هدایتشان کرده، سخت گران بود» فرمود:
أی إن کانَ التَّوجُّهُ إلَی بَیتِ المَقدِسِ فی ذلک الوَقتِ کبیرَةً إلّا علی مَن یهدی اللّهُ، فَعَرَفَ أنَّ اللّهَ یتَعبَّدُ بخِلافِ ما یریدُهُ المَرءُ لِیبتَلی طاعَتَهُ فی مُخالَفَةِ هَواهُ.
روی کردن به سمت بیت المقدس در آن زمان گران بود، مگر برای کسی که خداوند هدایتش کرده بود؛ زیرا چنین کسی می دانست که خداوند انسان را برخلاف میل و خواست او به عبادت می گیرد تا بیازمایدش که آیا برخلاف میل و خواهش خود، از خدا فرمان می برد.
الاحتجاج: ۱/ ۸۶/ ۲۵.
