داده‌هاي آثار متنوع پيشينيان وجود نداشته باشد. احاديث ارزيابي و نقد شده توسط وي نيز موضوعات مختلف کلام، فقه، تفسير، تاريخ اسلام و سيره معصومان را شامل است. به نظر مي‌رسد که اين گستردگي و تنوع برخاسته از چند عامل و زمينه است. جامعيت علمي، زعامت ديني ـ که مقتضي پاسخ‌گويي به پرسش‌هاي مختلف بوده است ـ قرار گرفتن در عصر تدوين احاديث و تنقيح مباني حديثي، ارتباط و تعامل با گروه‌هاي مختلف فکري، نفي عمل به خبر واحد اسباب زمينه‌ساز اين امر بوده‌اند. نگاهي به تنوع آثار و بويژه گوناگوني «جوابات المسائل‌ها (= پاسخ نوشتارها)ي مفيد مؤيد اين مطلب است». ^۱

تأکيد بر ضرورت نقد احاديث موجود

يکي از ويژگي‌هاي مهم حديث‌پژوهي شيخ مفيد، تأکيد بر ضرورت نقد احاديث مدون در منابع حديثي است. از نظر او منابع حديثي آکنده از اخبار واحد است که محتمل صدق و کذب‌اند و بازشناسي سره از ناسره آنها نيازمند اجتهاد و تعقل و به کارگيري «نظر» ^۲ است. شيخ مفيد اين مبناي خود را به گونه‌هاي مختلف و در مواضع متعدد، بويژه در نقد عمومي محدثان و آثار ايشان، باز نموده است؛ از جمله در جايي تصريح کرده است:
اصحاب حديث (محدثان)، غث وسمين را نقل مي‌کنند و در نقل بر (حديث) معلوم (و قطعي) بسنده نمي‌کنند و درباره آنچه نقل مي‌کنند، داراي تأمل و کاوش و انديشه و شناخت نيستند. در نتيجه، احاديث آنان مختلط است که جز با تأمل در اصول و تکيه بر نظر ـ که (انسان را) به علم به صحت منقول مي‌رساند ـ نمي‌توان به بازشناسي درست از نادرست آن احاديث پرداخت. ^۳
از نظر مفيدع حديث‌پژوهي محدثان هم در حوزه اعتبارسنجي و ارزيابي احاديث و هم در فقه الحديث داراي اشکالات اساسي است؛ براي نمونه در اين باره نوشته است:
أصحابنا المتعلقين بالاخبار أصحاب سلامة و بعد ذهن و قلة فطنة يمرون على وجوههم فيما سمعوه من الاحاديث و لا ينظرون في سندها، و لا يفرقون بين حقها و باطلها، و لا يفهمون ما يدخل عليهم في إثباتها، و لا يحصّلون معاني ما يطلقونه منها. ^۴

بهره‌گيري از روش‌ها و معيارهاي متعدد در نقد حديث