روش‌ها و معيارهای نقد حديث در آثار شيخ مفيد - صفحه 75

نشان دادن عيب و خلل موجود در آنهاست؛ عيوبي که از نظرناقد حديث مانع پذيرش و اعتبار آن است. با توجه به اين که اسانيد احاديث با عيوب و آسيب‌هاي مختلف و متعددي رو به رو مي‌گردد، معمولاً براي نشان دادن هر عيب و خللي، يک نام و اصطلاح به کار مي‌رود. تنوع و تکثر اين اصطلاحات در آثار مفيد حاکي از عنايت شيخ مفيد به نقد اسنادي احاديث است. مهم‌ترين تعابير مصطلح الحديث ـ که در حوزه نقد سندي احاديث در آثار مفيد به کار رفته عبارت‌اند از: مرسل ۱ ، منقطع ۲ ، مطعون و مقدوح در سند و راوي ۳ ، مجهول و مجهول الاسناد ۴ ، مضطرب الاسناد ۵ و مفرد (مطلق و نسبي) ۶ .
براي نمونه، شيخ مفيد در نقد کلي احاديثي که اصحاب عدد درباره هماره سي روز بودن ماه رمضان به آنها استناد کرده‌اند، مي‌گويد:
رواياتي که اصحاب عدد به آنها استناد کرده‌اند، مبني بر اين که ماه رمضان کمتر از سي روز نمي‌گردد، احاديث شاذي هستند که ناقدان شيعي احاديث بر سند آنها خرده گرفته‌اند. و اين احاديث در کتاب‌هاي صيام در ابواب نوادر ثبت شده است و نوادر [ابوابي] است که بر آنها عمل نمي‌شود. ۷
در رساله جوابات اهل الموصل في العدد و الرؤية، مفيد مجموعاً به نقد سه حديث مبادرت کرده است. ۸ حديث دوم اين است :

1.۱ . تصحيح اعتقادات الامامية، ص۴۶.

2.۱ . الفصول المختارة، ص ۳۳۸.

3.۱ . جوابات أهل الموصل في العدد و الرؤية، ص ۱۹، ۲۰ و ۲۴.

4.۱ . عدم سهو النبي صلي الله عليه و آله، ص ۳۱.

5.همان، ص ۲۵؛ الافصاح، ص ۴۹ و ۵۰؛ الاعلام، ص ۲۲ و ۲۳.

6.ر. ک : عدم سهو النبي صلي الله عليه و آله، ص ۳۱؛ الجمل، ص ۳۷.

7.جوابات اهل الموصل في العدد و الرؤية، ص ۱۹. درباره مفهوم نوادر ر.ک : قاموس الرجال، ج ۱۲، ص ۳۷۴ و بسنجيد تلخيص مقباس الدراية، ص ۱۶۱.

8.نقد حديث نخست در بحث نقد رجالي گذشت و نقد حديث سوم در بحث نقد مأخذمحورخواهدآمد.

صفحه از 81