سخنان و خطبه‌هاي امام علي عليه السلام از همان آغاز خلافت آن حضرت، مورد توجه عموم مسلمانان، بويژه شيعيان آن حضرت بوده است. در اين ميان، خطبه‌هاي جمعه آن حضرت، به دليل خاصيت ذاتي‌شان، از اهميت فوق العاده‌اي برخوردار بوده‌اند، زيرا از ميان خطبه‌هاي منسوب به آن حضرت، تاريخ تعدادي از آنها به هفته‌هاي آغازين حکومت آن حضرت مربوط است. متأسفانه در طول تاريخ، به علل متعددي، جمع‌آوري کامل و تحليل خطبه‌هاي آن حضرت، مورد توجه انديشمندان اسلامي، قرار نگرفته است.
عنصر زمان و مکان در خطبه‌هاي آن حضرت، جايگاه تعيين کننده‌اي دارند، چرا که بعضي از خطبه‌ها، به طور کامل با در نظر گرفتن مکان و زمان خاصي، ايراد گرديده‌اند. ادبيات خطبه‌ها، کاملا متفاوت از هم بوده، به طوري که ادبيات خاصي را نمي‌توان براي همه خطبه‌ها در نظر گرفت؛ امّا با توجه به اين که ادبيات اغلب خطبه‌ها با ادبيات تبليغي ايراد گرديده شده، مي‌توان چنين برداشت کرد که مسائل اخلاقي و فرهنگي و اجتماعي، براي آن حضرت مهمتر از سائر موضوعات بوده است.
اما به جهت غنا‌بخشي و تکميل شدن مطالعات در اين زمينه، نکاتي هم به عنوان پيشنهاد ارائه مي‌گردد:
1. به طور يقين، مجموع خطبه‌هاي جمعه و عيدين امام علي عليه السلام بالغ بر هفده مورد است و مي‌طلبد که پژوهش‌هاي جدي در امر جمع‌آوري خطبه‌ها صورت گيرد.
2. مطالعاتي در رابطه با فقراتي از خطبه‌هاي جمعه و عيدين امام علي عليه السلام که در لابه‌لاي خطبه‌هاي کتاب شريف نهج‌البلاغة ـ آن هم به طور پراکنده ـ نقل گرديده‌اند، صورت گيرد و موارد ياد شده به طور مجزا، تفکيک گردد.
3. در زمينه تحليل ادبيات خطبه‌ها و موضوعات مشترک خطبه‌هاي کوفه و مدينه و مسائل مرتبط با آنها، همچنين مقايسه خطبه‌هاي امام علي عليه السلام، با خطبه‌هاي پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و خطبه‌هاي ديگران، بايسته است، پژوهش‌هايي انجام بگيرد.
پيوست‌ها:
جدول شماره (1): بررسي وضعيت خطبه‌ها:
