نمي‌کند.
اختلاف در زمان صدور اين خطبه بدين نحو است که ابو حنيفه، ابن قتيبه، سبط جوزي، مسعودي و حموي، چنين نظر دارند که اين خطبه قبل از جنگ جمل و در روزهاي نخستين اقامت امام علي عليه السلام در شهر بصره ايراد گرديده است ولي ابن‌عبد ربه و شيخ مفيد، چنين معتقدند که اين خطبه پس از واقعه جمل، از امام علي عليه السلام صادر گرديده است. ۱
خطبه پنجم:
اَلْحَمْدُ للَّهِ، أَحْمَدُهُ وَ أَسْتَعينُ بِهِ، وَ أَسْتَهْديهِ وَ أُؤْمِنُ بِهِ، وَ أَتَوَکَّلُ عَلَيهِ. وَ أَعُوذُ بِالله مِنَ الضَّلالَةِ وَ ... .۲
راجع به بخش‌هاي اين خطبه اسناد متفاوتي ذکر گرديده است. چرا که بخش اول اين خطبه در کتاب وقعة صفين ، اثر نصربن مزاحم منقري، ذکر شده و طرق نقل آن هم، بدين نحو است:
نقل اول: عن أبي‌عبدالله سيف بن عمرو عن وليد بن عبدالله عن أبي‌طيبه عن أبيه عن علي عليه السلام ... . ۳
نقل دوم: عن أبي‌عبدالله عن سليمان بن المغيرة عن علي بن الحسين (زين العابدين) عن علي عليه السلام ... . ۴
اما در باره بخش‌هاي ديگر اين خطبه، اسناد ديگري هم بدين قرار ذکر شده است:
1. شيخ طوسي رحمه الله چنين نوشته‌اند:
عن أبي‌جعفر محمد بن الحسن بن علي عن احمد بن محمد بن الصلت الأهوازي عن احمد بن محمد بن سعيد بن عبد الرحمن الحافظ عن محمد بن عيسي بن هارون بن سلام الضرير أبي بکر عن محمد بن زکرياالمکي عن کثير بن طارق عن زيد بن علي عن أبيه (امام السجاد) عن علي عليه السلام ... . ۵
2. درکتاب امالي مفيد رحمه الله چنين نقل شده است:
عن احمد بن محمد عن أبيه محمد بن الحسن بن الوليد القمي عن محمد بن الحسن الصفار عن العباس بن المعروف عن علي بن مهزيار ـ مرفوعاً ـ عن الصادق عن علي عليه السلام... . ۶
3. در کتاب تنبيه الخواطر چنين آمده است:
1.همان. البته با توجه به سياق کلام حضرت که در ابتداي خطبه، با عبارت «کنتم جند المرأة» شروع گرديده، چنين به نظر مي‌رسد که، قول دوم ( بعد از جنگ جمل) نظر صحيحي است.
نکته ديگر اين که، مرحوم سيد رضي، در نقل اين خطبه نهايت احتياط را رعايت فرموده‌اند و سعي کرده‌اند که جملات محتمل را هم، ذکر نمايند، تا مبادا چيزي از قلم بيافتد؛ و اين نکته هم با عبارت‌هاي «و في روايت» که در متن خطبه ذکر شده است، فهميده مي‌شود و مشخص مي‌کند که مرحوم سيد به نقل‌هاي محتمل هم توجه فرموده‌اند.
2.نهج السعادة في مستدرک نهج البلاغة، ج ۱، ص ۴۷۳.
3.پيکار صفين، ص۱۰ ـ ۱۲.
4.همان.
5.الأمالي (طوسي)، ص ۷۱۳.
6.الأمالي (مفيد)، ص ۲۰۷، حديث ۳۹.
