را درک کرده، هيچ فرقي نباشد. در اين صورت، فضيلت افرادي مانند معاويه ـ که پس از فتح مکه تا رحلت پيامبر در محضر ايشان بودند ـ بيشتر از صحابي است که آن حضرت را فقط ديده‌اند. اين نقشه آنان نيز مانند ساير مکر و حيله‌هايشان در قالب قانون جلوه‌گر شد. ^۱

مفهوم صحابه

تعريف لغوي صحابه

صحابه به فتح، جمع صاحب و جمع فاعل بر وزن فَعاله است. ^۲ صحابه جمع صاحب، صحب، صحبان، صحبه و صحاب است؛ به معناي هر چيزي که ملازم ديگري باشد؛ ^۳ چه آن ملازم حيوان، انسان، مکان يا زمان باشد و فرقي نمي‌کند که اين مصاحبت و همراهي با جسم و تن باشد، يا با عنايت و توجه. ولي در اصطلاح به کسي گفته مي‌شود که همراهي‌اش با ديگري بسيار است. ^۴ بر نزديکي نيز دلالت مي‌کند و هر چيزي که با ديگري سازگار باشد. ^۵ صحابه همان اصحاب است. ^۶

مفهوم اصطلاحي صحابه

تعاريف دانشمندان اهل سنت از صحابه گوناگون است که مي‌توان دو شرط ديدن و همراهي را وجه غالب تعاريف دانست:

الف) ديدن

1. ديدن تنها: ابن صلاح مي‌گويد؛ «هر مسلماني که رسول خدا را ببيند». ^۷ سمعاني صحابي را توسعه داده و حتي کسي را که يک بار هم پيامبر را ديده، صحابي مي‌شمارد. ^۸
2. ديدن در زمان بلوغ؛ محمد ابن عمر واقدي معتقد است هر کس پيامبر خدا را در حال بلوغ ديده و امر دين را بفهمد و بدان راضي باشد، صحابي پيامبر است؛ اگر چه ساعاتي از روز او را درک کرده باشد. ^۹
اين تعريف غيرجامع است؛ بعضي از صحابه در حال بلوغْ پيامبر را درک نکرده، ولي از ايشان روايت کرده‌اند؛ مانند ابن عباس و امام حسن و امام حسين عليه السلام ^۱۰ در ضمن مقيدکردن به بلوغ نادر است. ^۱۱ بعضي