بدعت گذاران مخالفت ورزيدهاند. ۱
همه صحابه عادلاند؛ چه در فتنهها داخل شده باشند يا نه؟ ۲
عدالت آنان با تعديل و ثناي الهي در قرآن روشن و ثابت است و اين اعتقاد ماست؛ مگر اين که به طريق قطعي ثابت شود که يکي از آنها آگاهانه مرتکب فسق شدهاند؛ در حالي که چنين چيزي اثبات نشده است. ۳
2) عدالت همه صحابه
عدهاي از علماي اهل سنت به عدالت همه صحابه معتقدند ۴ و برآناند که با دلايل قرآني و روايي نظريه خود را به اثبات برسانند؛ براي نمونه به بيان بعضي نظرات و دلايل آنها برصدق گفتار خود ميپردازيم:
همه صحابه عادلاند؛ آن هم به دليل آيات قرآني و حديث «خير الناس قرني» و اجماع تعداد قابل توجهي از علما. ۵
عدالت تمام آنها ثابت است. ۶
صحابي معصوم نيستند. ۷ و همه آنها را عادلاند و بعضي بر بعضي ديگر برترندي دارند. ۸ همچنين با استناد به آيه 143 سوره بقره صحابي را اين گونه تعريف ميشود که: شاهد نزول وحي بودند، پس تفسير و تأويل را شناختند و پيامبر را ياري کردند؛ مبانياش را بر پا داشتند و حافظ هدف و مبانياش شدند و خداوند آنها را عادل ناميد. ۹
3) عدالت برخي صحابه و فسق برخي ديگر
گروهي از اهل سنّت نيز به فسق برخي و عدالت عدهاي ديگر از صحابه قايل شدهاند. در ميان اين افراد نيز اقوال گوناگوني وجود دارد که در جزئيات با هم اختلاف نظر دارند آراي آنان را ميتوان به چند دسته تقسيم کرد:
گروه اول. عدالت به ملاک عدم دخول در فتنه، برخي از معتزله و در رأسشان عمرو بن عبيد معتقدند کساني که درفتنهها داخل نميشوند، عادلاند ۱۰ و کساني را که با علي عليه السلام جنگيدند فاسق مينامند. ۱۱ از نظر
1.۱ . اسدالغابة،ج ۱،ص۲۵.
2.۱ . سخاوي، ج ۳،ص ۹۱، همان.
3.المستصفي في علم الاصول، ج ۱، ص ۱۳۸.
4.۱ . الباحث الحثيث، ج۲، ص ۴۹۸.
5.۱ . الفية الحديث، ص۳۴۹؛ روح المعاني، ج۶، ص ۱۴۰.
6.۱ . الاستيعاب، ج۱، ص۲.
7.۱ . روات الثقات، ج۱، ص۳۴.
8.۱ . التفسير والمفسرون ذهبي، ج۱، ص۳۴.
9.۱ . ميزان الاعتدل في نقد الرجال، ج۱، ص۲.
10.۱ . فضائل الصحابة، ص ۵۲.
11.الفية الحديث، ص ۳۴۹؛ الاحکام في اصول الاحکام، ج ۲، ص ۳۲۰.