حجيت قول صحابه - صفحه 221

خود صريحاً گفتاري را به پيامبر اسناد نداده، آن گفتار به خودي وي منتسب است؛ هر چند که بر تعاليم پيامبر استوار باشد. پس بعيد نيست که گفتار وي برداشت شخصي خودش باشد که آن را بر اساس مباني و اصولي که از محضر پيامبر آموخته است، استنباط کرده باشد. از اين رو، به دريافت آن از جانب پيامبر تصريحي ندارد و تنها اجتهادي از سوي خودش است و صحت و سقم آن به ميزان فهم و هوش و گستره اطلاعات علمي وي بستگي دارد .هر چند که اين صحابه عادل باشد؛ از نظر مذهب شيعه صرف عدالت حجيت نمي‌آورد، بلکه آن چيزي که سبب حجيت مي‌شود، فقط عصمت است.

نتيجه

در تعريف صحابه بين شيعه و اهل سنّت اختلاف‌هايي وجود دارد . اهل سنَت مفهوم صحابي را آن قدر وسعت داده که هر کس پيامبر را ديده است، صحابه پيامبر مي‌داند؛ امّا شيعيان قيدهاي تبعيت، تلازم و مصاحبت نسبتاً طولاني را در صحابه بودن شرط مي‌دانند.
در بسياري از کتاب‌ها به اهل سنّت نسبت داده‌اند که آنها معتقدند همه صحابه، بدون استثنا، عادل‌اند؛ در حالي که در بين آنها افرادي پيدا مي‌شوند که به عدالت برخي از صحابه معتقد باشند، ولي اکثرشان بر عدالت همه صحابي اتفاق دارند که استدلالشان بر اساس برخي از آيات قرآن و برخي از روايات است. به نظر شيعه هرگز صحابي بودن آفريننده مصونيت از گناه نيست. شيعه معتقد است گروه صحابه، به سان ديگر گروها، از طبقات مختلف تشکيل يافته و در ميان آنان فاسق، عادل، پرهيزکار، آلوده وجود داشته است و بايد حال يکايک آنان را به طور مجزا مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار داد. عامه بر اساس عدالت صحابه قول آنان را حجت مي‌دانند و روايات موقوف را جزء روايات صحيحه به حساب مي‌آورند امّا شيعيان صرف عادل بودن صحابه را سبب حجيت قول آنان نمي‌دانند، بلکه حجيت قول را، صرفاً از معصوم مي‌پذيرند.

کتابنامه

ـ. اسد الغابة في معرفة الصحابة، عز الدين ابن اثير، بيروت: دار الکتب العلميه، بي‌تا.
ـ آراء علما والمسلمين في التقية والصحابة والصيانة القرآن الکريم، سيدمرتضي رضوي، بيروت: الارشاد، 1409ق.
ـ الاتقان في علوم القرآن، جلال الدين سيوطي، بيروت: مؤسسة الکتب الثقافيه، 1416ق.
ـ الاحکام في اصول الاحکام، سيف الدين ابي الحسن علي ابن ابي علي بن محمد آمدي، بيروت: دارالکتب العلمية، بي تا.
ـ الاستيعاب في معرفه الاصحابة، عبد البر محمد قرطبي، بيروت: دارکتب العلميه، بي‌تا.
ـ الاصابة في تمييز الصحابة، احمد ابن علي بن حجر عسقلاني، بيروت: دارالکتب العلميه، 1415ق.
ـ اعيان الشيعة، سيد محسن امين عاملي، بيروت: دارالتعارف المطبوعات، بي‌تا.

صفحه از 221