در آمدي بر كتابشناسي توصيفي كتب حديث شيعه - صفحه 349

در طرحى كه نگارنده اين سطور در دست اجرا دارد ، با استمداد از ارواح مقدّس معصومان عليهم السلام ، تلاش مى شود تا متون حديثى شيعه امامى ، به گونه اى نسبتا جامع و كامل ، معرّفى گردد ؛ بدان اميد كه روزى اين كار به سامان رسد و يك جا انتشار يابد . ۱

تعاريف و روش ها

ابتدا نكاتى كه در روشن شدن عنوان بحث و شيوه كار مفيد است ، بيان مى گردد :
1 . مقصود از كتاب حديث ، نوشته اى است كه حاوى سنّت فعلى يا قولى و يا تقرير معصوم باشد ؛ خواه چنين كتابى منتسب به شخص معصوم باشد ، يا راويان و محدّثانْ آن را گردآورده باشند . بنابراين ، كتبى كه در آنها احاديثى نقل شده ، ولى قصد و غرض اصلى مولف ، پرداختن به موضوعات ديگر بوده (نه نقل و گردآورى حديث) ، ـ گرچه احاديث بسيار نيز در آنها منقول باشد ـ كتاب حديث به شمار نمى روند و در اين مجموعه جاى نمى گيرند . در مَثَل ، جامع السعادات ، المَحَجّة البيضاء ، علم اليقين ، و ... در اين كتابشناسى ، جايگاهى ندارند ؛ چنان كه كتب شرح حديث و ترجمه آن نيز محور شناسايى و معرفى قرار نمى گيرند .
2 . كتب حاوى حديث كه اِسناد آنها به نويسنده يا معصوم ، محرز باشد ، و يا كتبى كه در انتساب آنها بحث و ترديد است ، ليك به عنوان كتاب حديث مطرح شده اند ، در اين مجموعه قرار مى گيرند و ديدگاه هاى مختلف درباره آنها ارائه مى گردد ؛ همچنين هر كتابى كه مردّد است ميان سخن معصوم و غيرمعصوم ، اگر گروهى را عقيده بر آن باشد كه حاوى سخن معصوم است ، در اين معرفى جاى مى گيرد . از اين رو ، كتبى مانند : ديوان الإمام على عليه السلام ، فقه الرضا ، مصباح الشريعة و . . . در اين كتابشناسى معرفى

1.همين جا از صاحب نظران و انديشه وران طلب مى كنيم كه با نقدها و پيشنهادهاى خود ، ما را در تكميل اين طرح ، يارى رسانند .

صفحه از 351