گروه فقه و حقوق پژوهشكده علوم و معارف حديث، مدتى است تدوين «موسوعه احاديث فقهی» را به مديريت حجت‌الاسلام «سيدمحمدكاظم طباطبايی» در دستور كار خود قرار داده‌است.
حجت‌الاسلام والمسلمين «كريميان» از پژوهشگران گروه فقه و حقوق پژوهشكده علوم و معارف حديث مؤسسه دارالحديث در گفت‌وگو با راوی به تشريح تحقيقات صورت گرفته درباره «موسوعه احاديث فقهی» پرداخت.
پژوهشگر گروه فقه و حقوق پژوهشكده علوم و معارف حديث درباره اهميت اين كتاب، گفت: كتاب وسائل‌الشيعة از جامع‌ترين كتاب‌هاى روايات فقهى شيعه است كه بيشترين روايات فقهى را در مباحث مختلف و فروعات فقهى در خود جاى داده است. تكميل اين كار عظيم و پربار كردن آن از ضرورت‌هاى اساسى است كه از يك سو تكامل يك حركت صحيح و از سوى ديگر تأمين نيازهاى فقهى بر پايه كارهاى انجام شده محسوب مى‌شود.
وى در ادامه افزود: يكى از نكاتى كه در تكميل اين كتاب شريف حائز اهميت است و در كتاب وسائل‌الشيعه نيامده است، فضاى صدور روايات است. براى به دست آوردن فضاى صدور روايات فقهى شيعه، نياز به آن است كه روايات نبوى وارد شده از طريق اهل سنت و همچنين اقوال صحابه و تابعين و علمای متقدم اهل سنت در يك مجموعه كامل جمع‌آورى شده و در كنار وسائل‌الشيعه قرار گيرد.
حجت‌الاسلام والمسلمين «كريميان» تأكيد كرد: تبيين دقيق روايات شيعه، كشف مشتركات ميان شيعه و اهل سنت و دفع برخى شبهات كلامى وهابيان نسبت به عقايد و انديشه فقهى شيعه از ثمرات بسيار ارزشمند اين كار است.
وی فعاليت‌های صورت گرفته در خصوص اين كار را تبيين كرد و گفت: براى تأمين اهداف طرح شده، كتاب وسائل‌الشيعه به‌عنوان محور كار قرار گرفته و نصوص متناظر با ابواب و روايات موجود در وسائل‌الشيعه، از مصادر حديثى فقهى اهل سنت استخراج می‌شود. بر اين اساس تاكنون از مجموعه ابواب و روايات كتاب شريف وسائل‌الشيعه تحقيقات صورت گرفته شامل 1212 باب وسائل‌الشيعه در چند مرحله بدين شرح است: اخذ اوليه توسط محقق كه شامل اخذ متون متناسب و متناظر با ابواب و روايات وسائل‌الشيعة؛ تحقيق مصادر و متون اخذ شده و مرتبط با موضوع و تنظيم متون تحقيق شده ذيل ابواب وسائل‌الشيعة.
حجت‌الاسلام والمسلمين «حكيم» يكی ديگر از پژوهشگرانی كه در تدوين «موسوعه احاديث فقهی» فعاليت می‌كند، با بيان اينكه تحقيقات صورت گرفته در قالب پرونده در اختيار گروه قرار مى‌گيرد، افزود: تاكنون 38 پرونده در بيش از سه هزار صفحه آماده‌سازى شده و مرحله اول كه همان اخذ اوليه توسط محقق است را طى كرده است.
وی به مرحله دوم اين طرح با عنوان نهایى سازى كار گروه اشاره كرد و گفت: در اين مرحله، بازبينى مجموعه متون در قالب بررسى متن، مصادر، اولويت‌هاى اخذ و تنظيم، و تناسب با عنوان باب از نظر فقهى توسط محققان مورد بررسى دقيق قرار مى‌گيرد و اصلاحات لازم اتخاذ می‌شود.
«حكيم» افزود: متون اخذ شده و بازبينى شده به دليل ضرورت‌هاى كار فقهى مورد ويرايش قرار مى‌گيرند. در اين مرحله مواردی مانند ادغام چند متن به نسبت روات و مفاهيم مشترك، ارجاع ميان ابواب و كتب فقهى وسائل‌الشيعه، ذكر اختلافات فقهى و نكات مؤثر در محتواى فقهى كار، ويرايش و تنظيم خواهند شد.
وی اظهار كرد: با توجه به موارد فوق، متون به تناسب ميزان ارتباط و ترتيب اولويت‌هاى حديثى، و موافقت يا مخالفت با عنوان باب، تعداد مصادر و تطابق آن با موسوعه، مورد چينش و تنظيم مجدد قرار مى‌گيرند.
حجت‌الاسلام «حكيم» با اشاره به اقداماتی كه در مرحله «نقد» صورت می‌گيرد، افزود: تمامى مراحل انجام شده در اين مرحله براى يكسان سازى و اعمال صحيح قواعد تبيين شده و تصميم گيری نهايی نسبت به شكل فقهى، مورد نقد قرار مى‌گيرد.
وی تصريح كرد: جلد اول وسائل‌الشيعة به همراه برخى ابواب از جلدهاى ديگر تمامى مراحل تحقياتی را سپرى كرده و در گروه نهايی شده است. همچنين سه جلد از وسائل‌الشيعة (كل مباحث طهارت)، همراه با برخى ابواب و كتب به صورت متفرقه(مانند كتاب الصوم، برخى ابواب كتاب الصلاة، ابواب جهاد العدو و...) مرحله اخذ اوليه توسط محقق را طى كرده و مراحل بعدى را در دستور كار دارد.
تدوين «موسوعه احاديث فقهی»، از سال 1388 در دستور كار واحد فقه و حقوق پژوهشكده علوم و معارف حديث قرار گرفته است، تكميل كتاب «وسائل‌الشيعة فی تحصيل مسائل الشريعة» اثر شيخ حر عاملی، از مراحل تدوين اين موسوعه فقهی است.
