تصویرپردازی صحنه‌هاى بهشت در کلام امام علی(ع) براساس دیدگاه سیّد قطب (موردکاوی کتاب تمام نهج‌البلاغه)

نشریه : پژوهشنامه نهج البلاغه

نویسنده : پديدآورنده : زینه عرفت پور
پديدآورنده : معصومه نعمتی قزوینی

چکیده :

تصویر، در بلاغت قدیم وجود ندارد بلکه اصطلاحی جدید است که در پرتو بلاغت جدید به وجود آمده ­است. در بلاغت قدیم، عناصر صور خیال مانند تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه، ابزارهای آفرینش تصویر بوده ­اند؛ حال آن‌که تصویرپردازی از نگاه بلاغت جدید افزون بر صور خیال، از طریق انسجام موجود در واژه ­ها، عبارات، موسیقی، حرکات، رنگ­ ها، تقابل، گفتگو و ... نیز صورت می­ گیرد. سیّد قطب برای نخستین بار در کتاب «تصویرپردازی هنری در قرآن» شیوۀ بیانی برخی از آیات را بر اساس عناصر تصویرپردازی هنری مورد بررسی قرار داده ­است. از آن‌جا که تصویرپردازی یکی از ویژگی‌های اساسی خطبه ­های نهج‌البلاغه است، مقالۀ حاضر با هدف تطبیق یکی از نظریات بلاغت جدید در یکی از ارزشمندترین متون اسلامی و در قالب روش توصیفی- تحلیلی، عناصر تصویرپردازی هنری صحنه‌هاى بهشت را در خطبه‌های 7، 8، 16 و 17 و وصیت­های 1 و 2 در کتاب تمام نهج‌البلاغه استخراج و تحلیل کرده است. یافته ­های پژوهش نشان می‌دهد که تخییل حسی، تجسیم، هماهنگی هنری، گفتگو، رنگ، حرکت، توصیف و موسیقی از عناصر پرکاربرد در صحنه‌های مورد مطالعه است.